Đầu tư khởi nghiệp Việt Nam

Tìm hiểu cùng Tititada!

Trong bối cảnh hội nhập mạnh mẽ với kinh tế thế giới như hiện nay thì khởi

nghiệp đang là vấn đề được quan tâm nhất tại Việt Nam. Khởi nghiệp được kỳ vọng sẽ tạo sự tăng trưởng kinh tế, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra nhiều việc làm cho cộng đồng cũng như đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao và đa dạng của xã hội.

Giai đoạn 2017 – 2022 được xem là thời điểm nổi trội của lĩnh vực khởi nghiệp cũng như sự ra đời của rất nhiều doanh nghiệp khác nhau. Việt Nam hiện trở thành một cường quốc khởi nghiệp ở Đông Nam Á thu hút các nhà đầu tư nước ngoài từ khắp nơi trên thế giới. Dưới đây là tình trạng hiện tại của ngành, cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài và những thách thức mà ngành phải đối mặt.

Một ví dụ nổi bật, đầu năm 2023, GIMO, một công ty khởi nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ trả lương cho người lao động đã nhận được khoản tài trợ trị giá 4.6 triệu USD do công ty đầu tư mạo hiểm TNB Aura đứng đầu, theo Deal Street Asia.

Thật vậy, theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, hiện Việt Nam có khoảng 760,000 doanh nghiệp đang hoạt động; khoảng trên 7 triệu hộ kinh doanh. Việt Nam nhanh chóng trở thành thỏi nam châm thu hút vốn đầu tư mạo hiểm nước ngoài đang tìm cách tận dụng môi trường đầu tư đầy cơ hội.

Là một thị trường mới nổi, đầu tư vào các công ty khởi nghiệp Việt Nam cũng đi kèm với rủi ro là điều không thể tránh khỏi.

Vậy đâu là cơ hội? Những rủi ro này ở đâu? Và còn điều gì mà các nhà đầu tư cần biết khi xem xét tham gia vào lĩnh vực khởi nghiệp Việt Nam?

Xu hướng khởi nghiệp tại Việt Nam

Theo Thống kê của Tạp chí Echelon (Singapore) Việt Nam hiện có trên 3,000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; gần 50 cơ sở ươm tạo khởi nghiệp, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đang hoạt động trên cả nước và khoảng 40 quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam.

Việt Nam hiện dành khoảng 1% GDP cho đổi mới sáng tạo. Ngược lại, hầu hết các nền kinh tế phát triển chi tiêu khoảng 3%.

Điều này đã không ngăn cản Việt Nam trở thành một lá bài thu hút vốn đầu tư mạo hiểm lớn trong lĩnh vực khởi nghiệp. Đặc biệt, Fintech đã rất phổ biến, thu hút khoản đầu tư trị giá 1,013 tỷ USD từ năm 2013 đến năm 2021.

Các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực bán lẻ cũng rất phổ biến. Kể từ năm 2013, họ đã nhận được khoản đầu tư đáng kể là 902 triệu USD.

Hỗ trợ khởi nghiệp Việt Nam

Có rất nhiều Luật, Thông tư, Nghị định và Quyết định được ban hành để thúc đẩy khởi nghiệp Việt Nam. Ngoài ra còn có một số tổ chức, định chế đã được thành lập để hỗ trợ khởi nghiệp phát triển.

Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC)

Được thành lập theo Quyết định 1269/QĐ-TTg, NIC là trung tâm thúc đẩy phát triển lĩnh vực khởi nghiệp trong nước của Việt Nam. NIC cung cấp đào tạo và hỗ trợ cho các doanh nghiệp trẻ và hợp tác với các công ty công nghệ quốc tế như Amazon và Google.

Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF)

NATIF là cơ quan chính phủ và tổ chức tài chính trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam cung cấp các khoản viện trợ không hoàn lại và các khoản vay ưu đãi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển, đổi mới và chuyển giao công nghệ.

Cơ quan quốc gia về Phát triển công nghệ, Khởi nghiệp và Thương mại hóa (NATECD)

NATECD là một nền tảng quốc gia trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cung cấp dịch vụ đào tạo, cố vấn và hỗ trợ tài chính cho các công ty khởi nghiệp.

Thách thức về nguồn nhân sự cho Khởi nghiệp tại Việt Nam

Môi trường khởi nghiệp của Việt Nam đang rất năng động và phát triển nhanh chóng. Nhân sự đóng vai trò cốt yếu trong quá trình vận hành. Thế nhưng, sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã tác động hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống, tạo nên nhiều sự chuyển mình đột phá.

Theo một nghiên cứu có tới 70% vị trí việc làm bị ảnh hưởng bởi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trong khi đó, nguồn nhân lực của Việt Nam được đánh giá là dồi dào nhưng chủ yếu là lao động tay nghề thấp, dễ bị thay thế bởi máy móc, nhân lực chất lượng cao lại thiếu hụt về số lượng, hạn chế về chất lượng và bất cập về cơ cấu.

Dù vậy CMCN 4.0 cũng tạo nên một thị trường lao động sôi động, việc ứng dụng các sản phẩm trí tuệ nhân tạo sẽ giúp người lao động và chủ doanh nghiệp có cơ hội để tìm kiếm việc làm hay ứng viên phù hợp. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực vẫn sẽ có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ. Tuy nhiên cuộc cạnh tranh sẽ diễn ra phức tạp và căng thẳng giữa các doanh nghiệp với nhau để chọn lọc những ứng viên có khả năng làm việc chất lượng tạo ra hiệu quả chất lượng thì đó là một thách thức lớn đối với nguồn nhân lực cho khởi nghiệp tại Việt Nam hiện nay.

Cập nhật thị trường lao động Việt Nam vào Quý 3/2022 của doanh nghiệp Adecco cho thấy “Vào năm 2022, các doanh nghiệp CNTT sẽ cần 530,000 lao động nhưng sẽ thiếu 150,000 lao động về mảng CNTT. Sự chênh lệch giữa những gì cần thiết và những gì có sẵn sẽ tăng lên 195,000 vào năm 2024.

Các nhà đầu tư chủ lực nước ngoài đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam

Hiện, Việt Nam được đánh giá là “ngôi sao sáng” trong lĩnh vực khởi nghiệp ở toàn khu vực. Bởi với thời đại đa hội nhập hiện nay, Việt Nam cũng có vị thế thu hút các nhà đầu tư lớn từ nước ngoài.

Năm 2021, Việt Nam ghi nhận số vốn đầu tư mạo hiểm đạt mức cao kỷ lục với 1.3 tỷ USD đã được rót vào thị trường, tập trung vào các lĩnh vực như Công nghệ tài chính (FinTech), công nghệ chăm sóc sức khoẻ (MedTech), thương mại điện tử và dịch vụ phần mềm (SaaS).

Antler

Công ty đầu tư mạo hiểm Antler của Singapore là một trong những nhà đầu tư khởi nghiệp nổi bật nhất tại Việt Nam. Thông qua chi nhánh địa phương, Antler Việt Nam, họ tuyên bố đã đầu tư vào hơn 15 công ty trong nhiều lĩnh vực, bao gồm giáo dục, bất động sản và dịch vụ tài chính. Nói chung, Antler cho biết danh mục đầu tư của nó tại Việt Nam trị giá hơn 30 triệu USD.

500 công ty khởi nghiệp

Với văn phòng đặt tại TP.HCM, 500 Startups, có nguồn gốc từ Mỹ tuyên bố đã rót vốn cho hơn 70 công ty tại Việt Nam tính đến cuối tháng 6/2022. Các công ty này trải rộng các mảng từ tài chính, ngân hàng đến thời trang. Khoản đầu tư nổi tiếng nhất của nó tại Việt Nam là vào Sky Mavis, công ty này đã nhanh chóng trở thành kỳ lân vào năm 2021.

Quỹ CyberAgent

Japan’s Cyber Agent Capital cũng đầu tư mạnh vào các startup Việt Nam và có văn phòng tại TP.HCM. Nó đã đầu tư vào Việt Nam vào các công ty nổi tiếng như Foody.vn và Tiki Corporation và cả các công ty khởi nghiệp giai đoạn đầu quy mô nhỏ hơn.

Một số “Kỳ lân công nghệ” trong lĩnh vực đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam

Hiện “Kỳ lân công nghệ” được cho là các công ty khởi nghiệp công nghệ định giá trên 1 tỷ USD. Hiện tại, Việt Nam có bốn kỳ lân công nghệ là VNG, VNLIFE, Sky Mavis và MoMo. Bất chấp những biến động do Covid-19, vốn đầu tư vào các khởi nghiệp tại Việt Nam vẫn đạt con số kỷ lục 1.4 tỷ USD trong năm 2021, gấp 1.5 lần so với năm 2019.

VNG

Gã khổng lồ mạng xã hội và trò chơi trực tuyến VNG, trước đây là VinaGames, được cho là công ty khởi nghiệp đầu tiên của Việt Nam được định giá hơn 1 tỷ USD vào năm 2014. Công ty này chủ yếu kinh doanh trò chơi trực tuyến và có trang mạng xã hội phổ biến thứ hai tại Việt Nam (sau Facebook), Zalo. Gần đây nhất, VNG chỉ được định giá 364 triệu USD sau khi phải vật lộn để kiếm được lợi nhuận đáng kể trong vài năm.

Sky Mavis

Sky Mavis có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh, được biết đến nhiều nhất với cảm giác trải nghiệm trò chơi điện tử Axie Infinity. Vào tháng 10 năm 2021, Sky Mavis công bố khoản tài trợ Series B trị giá 152 triệu USD, định giá công ty khởi nghiệp Việt Nam ước tính khoảng 3 tỷ USD.

VNLife

VNLife được Google, Temasek và Bain & Company công nhận là kỳ lân công nghệ thứ hai của Việt Nam, sau VNG Corporation. Với cam kết rót vốn trị giá 300 triệu USD từ SoftBank Vision Fund và quỹ GIC Pte (Singapore). VNLife là công ty mẹ của fintech VNPAY-QR ra đời với mục tiêu thúc đẩy thanh toán bằng công nghệ tại Việt Nam.

Momo

Một ứng dụng thanh toán đình đám hiện nay với cái tên Momo - một “kỳ lân” của thị trường Việt Nam với tốc độ phát triển hàng trăm % mỗi năm.Cuối năm 2021, sau khi công bố hoàn thành vòng gọi vốn thứ 5 (Series E) với số tiền huy động khoảng 200 triệu USD, Momo chính thức trở thành một trong bốn thành viên của lạc bộ khởi nghiệp kỳ lân Việt Nam với định giá công ty vượt mốc 2 tỷ USD.

Tương lai của lĩnh vực khởi nghiệp tại Việt Nam

Theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Tương lai (IFTF, Tổ chức phi lợi nhuận giúp các tổ chức lập kế hoạch cho tương lai), môi trường làm việc của hiện tại và tương lai sẽ ngày càng tiên tiến do công nghệ, kinh tế, môi trường và chính trị luôn biến động.

Báo cáo Tiềm năng kinh tế số Việt Nam cho thấy, nếu tận dụng tối đa, công nghệ số có thể đem lại hơn 1.7 triệu tỷ đồng (tương đương 74 tỷ USD) cho Việt Nam vào năm 2023. Khoản tiền này tương đương 27% GDP Việt Nam trong năm 2020. Từ đó, cũng thấy kỳ vọng của Việt Nam chuyển từ nền kinh tế dựa vào sản xuất sang nền kinh tế công nghệ cao đã được ghi nhận vài năm nay. Bên cạnh đó, một số chính sách hỗ trợ đã được áp dụng và một loạt các công ty khởi nghiệp có lợi nhuận đã xuất hiện trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lĩnh vực vẫn đang phát triển mạnh mẽ, các công ty khởi nghiệp trong nước vẫn phải đối mặt với những thách thức riêng. Ví dụ như: Quy định ngân hàng đối với các dự án Fintech hoặc rào cản hậu cần đối với các công ty khởi nghiệp thương mại điện tử sẽ rất cần thiết cho sự thành công của bất kỳ công ty khởi nghiệp nào.

Tóm tắt:

- Lĩnh vực khởi nghiệp tại Việt Nam đang là “điểm sáng” phát triển vào những năm gần đây và thu hút được dòng vốn đầu tư lớn cả trong lẫn ngoài nước.

- Nhân sự về lĩnh vực này vẫn đang là thách thức trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

- Việt Nam hiện đang sở hữu 4 “Kỳ lân công nghệ” trong lĩnh vực khởi nghiệp với định giá trên 1 tỷ USD và hứa hẹn đem lại 74 tỷ USD cho Việt Nam vào năm 2023.