Phái sinh

Phái sinh (Derivatives) là một loại hợp đồng tài chính có giá trị phụ thuộc vào tài sản cơ sở, như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, tỷ giá hối đoái hoặc chỉ số thị trường.

Phái sinh được xem là công cụ dùng để bảo vệ trước những thay đổi về giá trị của tài sản cơ sở đó. Các công cụ phái sinh phổ biến bao gồm các hợp đồng tương lai, kỳ hạn, quyền chọn và hoán đổi. Thông thường, các công cụ này được coi là một hình thức đầu tư nâng cao, chỉ dành cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Mục đích chính của phái sinh là nhằm phòng ngừa hoặc giảm thiểu rủi ro (hedging) từ biến động giá của tài sản cơ sở, và nhằm cho việc đầu cơ (speculate), nghĩa là chấp nhận rủi ro từ việc suy đoán những chuyển động hay xu hướng của giá của tài sản cơ sở với kỳ vọng nhận về được mức lãi suất tương xứng.

Ngoài ra, phái sinh còn có thể giúp nhà đầu tư bảo vệ một vị thế mua hoặc bán của tài sản cơ sở bằng cách mở vị thế trong phái sinh ở chiều ngược lại.

Ví dụ: nếu bạn đang có cổ phiếu XYZ nhưng sợ giá sẽ giảm thì bạn có thể mở vị thế bán với một hợp đồng tương lai, nhằm giảm thiểu rủi ro giảm giá.

Hoặc bạn có niềm tin là XYZ sẽ tăng giá tốt, bạn có thể mở vị thế mua với một hợp đồng tương lai của cổ phiếu này để tạo đòn bẩy lớn cho vị thế nắm giữ cổ phiếu XYZ của bạn.

Hiện tại, sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam có bao gồm cả giao dịch phái sinh thông qua các hợp đồng tương lai Trái phiếu chính phủ và 4 hợp đồng tương lai Chỉ số VN30. Phổ biến với nhà đầu tư cá nhân nhất là hợp đồng tương lai chỉ số VN30, có tài sản cơ sở là chỉ số VN30 và được mô phỏng theo kỳ vọng giá của chỉ số này tại thời điểm đáo hạn. 4 hợp đồng tương ứng với 4 thời điểm đáo hạn là tháng hiện tại, tháng kế tiếp, tháng cuối của quý hiện tại và tháng cuối của quý kế tiếp.