Vị thế mua, bán

Vị thế mua (Long position) mô tả những gì nhà đầu tư đã bỏ tiền ra mua với kỳ vọng giá trị của chúng sẽ tăng; nó có thể là một loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, hoặc một loại chứng khoán phái sinh như hợp đồng tương lai.

Mở vị thế mua với cổ phiếu hoặc trái phiếu là cách đầu tư phổ biến hơn trên thị trường vốn, đặc biệt đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ. Đơn giản là nếu họ nghĩ cổ phiếu đó sẽ tăng giá, họ sẽ mua nó vào và có quyền sở hữu đối với cổ phiếu đó.

Còn đối với các hợp đồng phái sinh hay hợp đồng quyền chọn, mở vị thế mua thường chỉ mang về lợi nhuận tiềm năng khi giá của chứng khoán cở sở của hợp đồng đó tăng, hoặc giảm tuỳ vào loại vị thế mua.

Vị thế mua có thể được chia thành hai loại giao dịch là Mua quyền chọn mua (long call) và Mua quyền chọn bán (long short). Nếu bạn mua hoặc nắm giữ “hợp đồng quyền chọn mua” (long call) thì có nghĩa là bạn đang kỳ vọng giá trị của chứng khoán cơ sở sẽ tăng.

Nếu khi nó thực sự tăng, bạn có thể thực hiện quyền chọn của mình và mua chứng khoán cơ sở đó vào hoặc trước ngày đáo hạn.

Ngược lại, nếu bạn đang năm giữ chứng khoán cơ sở và tin rằng giá trị của nó sẽ sớm giảm, thì bạn có thể mở vị thế mua với “hợp đồng quyền chọn bán” (long short). Mục đích là để khi nó thực sự giảm thì bạn có thể thực hiện quyền chọn bán của mình để bán chứng khoán cở sở đó với mức giá được ký kết trong hợp đồng, thay vì giá đã giảm sâu trên thị trường.

Vị thế bán (Short position) hay được gọi là bán khống, được tạo ra khi một nhà giao dịch bán một chứng khoán với ý định sau đó mua lại nó với giá thấp hơn, nghĩa là họ kỳ vọng giá của chứng khoán đó có khả năng giảm trong tương lai gần.

Có hai loại vị thế bán là Bán khống vô căn cứ (naked short) và Mua bù thiếu (covered short).

Bán khống vô căn cứ là khi một nhà giao dịch bán một chứng khoán mà họ không có quyền sở hữu. Việc này được xem là bất hợp pháp hầu như ở mọi quốc gia.

Còn mua bù thiếu đề cập tới việc người giao dịch mượn cổ phiếu từ một bộ phận cho vay cổ phiếu, thường là các công ty chứng khoán, môi giới, với một mức phí lãi suất vay trong khoảng thời gian vị thế bán được mở, và họ phải đồng ý bán trả lại số cổ phiếu đó cho bên cho vay trong tương lai.

Họ thường mở vị thế mua bù thiếu này khi họ kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ giảm, qua đó họ có thể mua chúng với giá thấp hơn để trả lại cho bên cho vay và ghi nhận lợi nhuận với mức chênh lệch giữ giá bán cổ phiếu mượn và giá mua vào thấp hơn.

Ngoài ra, đối với chứng khoán phái sinh, vị thế bán có thể được chia thành hai loại giao dịch là Bán quyền chọn mua (short call) và Bán quyền chọn bán (short put).

Nắm giữ vị thế Bán quyền chọn mua chỉ có ý nghĩa khi bạn kỳ vọng giá chứng khoán cơ sở giảm đáng kể trong tương lai gần, để bên nắm giữ “quyền chọn mua” quyết định bỏ quyền. Qua đó, lợi nhuận bạn nhận về sẽ là mức phí bảo hiểm mà bên đó đã trả lúc mua hợp đồng quyền từ bạn.

Bạn cũng không cần phải bỏ tiền ra mua vào chứng khoán cơ sở để giao cho họ (vì họ không thực hiện quyền mua).

Còn với vị thế Bán quyền chọn bán, nó chỉ có ý nghĩa khi bạn kỳ vọng giá trị của chứng khoán cơ sở tăng hoặc giữ được mức trên giá thực hiện quyền, để qua đó người nắm giữ “quyền chọn bán” quyết định bỏ quyền.

Qua đó, lợi nhuận bạn nhận về sẽ là mức phí bảo hiểm mà bên đó đã trả lúc mua hợp đồng quyền từ bạn, và bạn cũng không cần phải bỏ tiền ra mua vào chứng khoán cơ sở từ họ.