Công việc của bạn có nguy cơ bị tự động hóa không?

Điểm nhấn chính:

- Theo McKinsey & Company, đến năm 2030, khoảng 1/3 công nhân nước mỹ có thể bị thay thế trong một số nhiệm vụ hoặc toàn bộ công việc bởi robot và trí tuệ nhân tạo (AI), tức là có khả nang mất việc vì tự động hóa.

- Ngày càng có nhiều doanh nghiệp dựa vào máy tính vì chúng thường rẻ hơn, ít mắc lỗi và hiệu quả hơn con người trong một số công việc và đây là rủi ro tài chính cá nhân mà mỗi chúng ta cần phải xem xet.

Robot sẽ thay thế những công việc nào, ai sẽ mất việc vì tự động hóa ?

Mặc dù có nhiều lo ngại rằng robot sẽ thay thế hoàn toàn con người, McKinsey nhận định rằng chỉ có chưa tới 5% công việc có thể bị thay thế hoàn toàn, hay 5% người lao động có thể bị mất việc vì tự động hóa.

Thay vào đó, robot sẽ đảm nhiệm các nhiệm vụ cụ thể mà chúng thực hiện tốt hơn hoặc tiết kiệm chi phí hơn con người. Các nhiệm vụ này bao gồm những việc lặp đi lặp lại, có tính dự đoán cao như vận hành máy móc, thu thập dữ liệu và một số công việc vật lý. Ví dụ, trong lĩnh vực y tế, robot đã có thể thực hiện phẫu thuật với độ chính xác cao.

Robot, máy tính hay trí tuệ nhân tạo có thể thay thế con người, nhưng những thay đổi này sẽ tác động đến một số ngành công nghiệp nhất định, và lao động trong những ngành này có nguy cơ mất việc vì tự động hóa cao hơn:

1. Ngành xây dựng

Do nhu cầu về các công trình mới, cơ sở hạ tầng ngày càng tăng, nhiều công việc trong xây dựng, như vận hành thiết bị, lắp đặt và sửa chữa, có thể bị robot đảm nhiệm, dẫn đến nguy cơ mất việc vì tự động hóa. Tuy nhiên, các công việc đòi hỏi kỹ năng cao hoặc quản lý công trường có thể ít bị ảnh hưởng, bởi nó đòi hỏi người lao động có kinh nghiệm nhiều hơn.

2. Dịch vụ thực phẩm

Trong các nhà hàng thức ăn nhanh, máy móc đã bắt đầu thay thế một số công việc như đặt hàng, gọi món và thanh toán, thậm chí là chuẩn bị món ăn. Tuy nhiên, các công việc đòi hỏi sự sáng tạo như đầu bếp và các vị trí tương tác trực tiếp với khách hàng vẫn cần con người, đặc biệt là tại các nhà hàng sang trọng.

3. Sản xuất

Robot đã xuất hiện trong ngành sản xuất từ lâu, đặc biệt là trong lĩnh vực ô tô. Robot là thứ hoàn toàn cần thiết đối với các công ty sản xuất xe hơi để theo kịp với các đối thủ cạnh tranh do nhu cầu rất cao, tính chất phức tạp của sản phẩm và quá trình lắp ráp kéo dài. Bên cạnh năng suất, sử dụng robot trong ngành công nghiệp ô tô còn giúp cắt giảm nguyên liệu thải, giảm rủi ro lao động và cải thiện tiêu chuẩn chất lượng.

Với chi phí robot giảm, chúng sẽ tiếp tục thay thế nhiều công việc lắp ráp và chế tạo có tính lặp đi lặp lại, do đó đây là một trong những ngành có nguy cơ mất việc vì tự động hóa cao.

4. Quản trị văn phòng

Các nhiệm vụ như sắp xếp lịch hẹn, nhập liệu, trả lời điện thoại có thể sớm được máy tính thay thế hoàn toàn. Tuy nhiên, các công việc đòi hỏi yếu tố con người như quản lý văn phòng sẽ vẫn cần đến người lao động.

5. Bán lẻ

Nhiều chuỗi bán lẻ đã tự động hóa quy trình thanh toán, và robot dần tham gia vào các nhiệm vụ như kiểm tra hàng tồn kho và dọn dẹp. Dù vậy, các cửa hàng chú trọng dịch vụ khách hàng vẫn cần người bán hàng để tư vấn trực tiếp.

Gần đây, nhiều nhà hàng đã bắt đầu lắp đặt các ki ốt gọi món tự động. Tại Việt Nam, McDonald’s là thương hiệu đầu tiên sử dụng các ki ốt gọi món tự động. Các ki ốt này như một chiếc điện thoại cỡ lớn, cho phép ghi nhận chính xác các yêu cầu đặc biệt của khách hàng. Việc chọn món và thanh toán có thể diễn ra cực kỳ nhanh chóng và tiện lợi, giảm khả năng nhầm lẫn, tránh chờ đợi, tiết kiệm thời gian, tăng sự hài lòng của thực khách, ngoài ra còn giúp nhà hàng giảm chi phí nhân viên thu ngân.

Ngoài những ngành công nghiệp này, còn nhiều công việc khác có khả năng ngày càng bị máy tính thay thế, nguy cơ mất việc vì tự động hóa cao, bao gồm dịch vụ giao hàng, giao dịch viên ngân hàng, nhân viên bảo hiểm, v.v.

Những công việc ít nguy cơ mất việc vì tự động hóa

Các công việc đòi hỏi trí tuệ cảm xúc, sự sáng tạo và khả năng quản lý như y tá, giáo viên, nhà tâm lý học, nhà văn, nghệ sĩ sẽ khó bị tự động hóa. Bởi máy tính, ít nhất hiện tại, vẫn chưa có cảm xúc và kỹ năng để giảm sát con người.

Máy tính cũng không thể làm tốt các công việc trong môi trường không thể dự đoán như làm vườn hoặc chăm sóc trẻ nhỏ. Những công việc đòi hỏi chuyên môn cao và kỹ năng phức tạp cũng ít bị ảnh hưởng hơn, nguy cơ mất việc vì tự động hóa thấp hơn, dù một số nhiệm vụ trong các lĩnh vực này có thể được tự động hóa, như AI giúp đọc X-quang hay chẩn đoán bệnh nhân.

Chuẩn bị cho kỷ nguyên tự động hóa

Đừng quá lo lắng về việc AI thay thế hoàn toàn con người. Mọi công việc, nhiệm vụ và quyết định vẫn phải được thực hiện bởi con người dựa trên logic, kinh nghiệm và cảm xúc. Điều quan trọng là bạn vẫn cần đảm nhận các công việc đòi hỏi logic, kinh nghiệm và cảm xúc. Tuy nhiên, nếu không liên tục phát triển, bạn vẫn có nguy cơ bị thay thế, mất việc vì tự động hóa và đối mặt với rủi ro tài chính cá nhân. Dưới đây là một số cách để giữ an toàn cho công việc của bạn trong thời đại tự động hóa:

Học các kỹ năng mới

Dành thời gian để phát triển các kỹ năng mà robot không thể thực hiện được. Phát triển khả năng giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý, khả năng sáng tạo và trí tuệ cảm xúc của bạn. Nếu bạn có thể làm nổi bật các kỹ năng này, bạn sẽ trở thành thành viên vô giá của bất kỳ nhóm nào và là một nhân viên không dễ bị máy tính thay thế.

Quay lại trường học

Những công việc đòi hỏi trình độ học vấn cao hơn ít có khả năng bị thay thế hơn, một phần vì sẽ mất quá nhiều thời gian và năng lượng để dạy tất cả thông tin đó cho máy tính. Quay lại trường học để chuyên sâu vào một chủ đề cụ thể liên quan đến công việc của bạn là một cách tuyệt vời để khiến bản thân trở nên không thể thiếu, hoặc tham gia vào các chương trình đào tạo ngắn hạn để mở rộng bộ kỹ năng của bạn mà không gián đoạn đến công việc của bạn, giảm rủi ro tài chính cá nhân.

Rèn luyện khả năng thích ứng

Mặc dù công việc của bạn ít có khả năng thị thay thế bởi robot, nhưng bạn có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong các nhiệm vụ hàng ngày. Hãy đảm bảo rằng bạn linh hoạt, dễ thích nghi và sẵn sàng thay đổi và đảm nhận các nhiệm vụ mới. Ngoài ra, hãy chuẩn bị để có thể cùng làm việc cùng nhiều máy tính và robot hơn bạn đang làm hiện tại. Người sử dụng lao động sẽ rất ấn tượng nếu bạn có thể thích nghi với lực lượng lao động đang thay đổi này một cách dễ dàng và với một tâm trí cởi mở.

Tham gia cùng robot

Tự động hóa sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới. Bởi để duy trì các quy trình tự động hóa, con người vẫn phải tiếp tục phát triển, xây dựng, khắc phục sự cố và giám sát máy tính tại nơi làm việc. Nếu bạn quan tâm đến máy tính và robot, hãy cân nhắc một nghề nghiệp mà bạn sẽ làm việc cùng với chúng, giảm rủi ro tài chính cá nhân.

Đừng lo lắng

Hầu hết công việc sẽ không bị thay thế hoàn toàn. Thay vào đó, nhiều nhiệm vụ có thể thay đổi. Hãy tiếp tục làm tốt công việc hiện tại của bạn và không ngừng nâng cao kỹ năng để thích nghi với sự phát triển của công nghệ.