Triển vọng thị trường việc làm toàn cầu 2025

Điểm nhấn chính:

- Công nghệ, chuyển đổi xanh và nhân khẩu học tái định hình toàn cảnh thị trường lao động toàn cầu

- Ngành nghề mới bùng nổ, nhiều vị trí truyền thống đối mặt nguy cơ thu hẹp hoặc biến mất

Lời mở đầu

Thị trường lao động toàn cầu đang bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của hàng loạt làn sóng lớn: từ tiến bộ công nghệ, quá trình chuyển đổi xanh, đến bất ổn kinh tế, phân mảnh địa kinh tế và thay đổi về nhân khẩu học. Những xu hướng này không chỉ định hình lại cơ hội nghề nghiệp mà còn buộc cả doanh nghiệp lẫn người lao động phải thích ứng liên tục

Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá cách các nhà tuyển dụng dự báo bức tranh việc làm tương lai: ngành nghề nào sẽ bứt phá, lĩnh vực nào có nguy cơ thu hẹp, và mỗi xu hướng lớn đang đóng vai trò gì trong hành trình tái cấu trúc thị trường lao động toàn cầu.

Tổng quan về sự gia tăng và sụt giảm của việc làm

Khi kết hợp giữa kỳ vọng của doanh nghiệp về xu hướng tăng - giảm việc làm với dữ liệu thực tế từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Báo cáo Tương lai Việc làm 2025 đã vẽ nên một bức tranh chuyển động mạnh mẽ của thị trường lao động đến năm 2030. Theo dự báo, tổng số việc làm mới được tạo ra cũng như số việc làm bị thay thế bởi các xu hướng vĩ mô sẽ chiếm tới 22% tổng lượng việc làm chính thức hiện tại – một con số không hề nhỏ, báo hiệu sự chuyển mình chưa từng có.

Đi sâu hơn, báo cáo cho biết các xu hướng vĩ mô dự kiến sẽ tạo ra khoảng 170 triệu việc làm mới, tương đương 14% tổng số lao động toàn cầu hiện nay. Tuy vậy, làn sóng chuyển đổi này cũng kéo theo sự mất đi của khoảng 92 triệu việc làm cũ, tương đương 8% tổng số việc làm, khiến mức tăng ròng chỉ còn 78 triệu việc làm – tương ứng 7% tổng thị trường lao động hiện tại vào năm 2030. Những con số này không chỉ cho thấy cơ hội rộng mở cho các ngành nghề mới mà còn nhấn mạnh sức ép chuyển dịch lên từng cá nhân, doanh nghiệp trong thập kỷ tới.

Nguồn: ILO, Tititada Research

Những nghề nghiệp tăng trưởng và suy giảm nhanh nhất hiện nay

Khảo sát về tương lai việc làm đã hé lộ những cái nhìn sâu sắc từ các nhà tuyển dụng về bức tranh nhân sự trong 5 năm tới: đâu là công việc sẽ “lên ngôi”, đâu là vị trí có nguy cơ thu hẹp, và đâu sẽ giữ được sự ổn định trong tổ chức. Không chỉ dừng lại ở con số, khảo sát còn đi sâu tìm hiểu những xu hướng vĩ mô và bước tiến công nghệ nào đang thật sự thúc đẩy làn sóng chuyển dịch này.

Theo chia sẻ từ các lãnh đạo doanh nghiệp, những công việc có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ nhất đến năm 2030 đều gắn liền với sự bùng nổ công nghệ: từ AI, robot đến sự phổ biến của không gian số. dẫn đầu xu hướng phải kể đến những vị trí đang “khát nhân lực” như chuyên gia dữ liệu lớn (big data specialist), kỹ sư công nghệ tài chính (fintech engineer), chuyên gia AI & máy học (AI and machine learning specialist) hay lập trình viên phần mềm và ứng dụng (software and applications developer) là những công việc không chỉ đón đầu xu thế mà còn hứa hẹn nhiều cơ hội bứt phá trong tương lai.

Nguồn: World Economic Forum, Tititada Research

Bên cạnh tác động của công nghệ, sự gia tăng các yếu tố địa chính trị cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ nhu cầu nhân sự trong lĩnh vực an ninh. Có thể thấy rõ điều này ở nhóm chuyên gia quản lý an ninh (security management specialist) – một trong năm công việc tăng trưởng nhanh nhất hiện nay. Sự xuất hiện của vị trí Chuyên viên Phân tích An ninh Thông tin trong top 15 công việc “lên ngôi” cũng cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của bảo mật dữ liệu, khi cả xu hướng công nghệ lẫn địa kinh tế cùng thúc đẩy nhu cầu bảo vệ hệ thống thông tin lên mức chưa từng có.

Bên cạnh nhóm ngành an ninh, làn sóng chuyển đổi xanh cũng tạo động lực lớn cho những nghề liên quan đến môi trường và năng lượng. Chuyên gia về xe tự hành và xe điện, Kỹ sư môi trường, Kỹ sư năng lượng tái tạo – đều góp mặt trong top 15 công việc có tốc độ tăng trưởng mạnh nhất. Điều này xuất phát từ làn sóng đầu tư, nỗ lực cắt giảm phát thải carbon, cùng với việc ứng dụng rộng rãi các công nghệ sản xuất, lưu trữ và phân phối năng lượng mới.

Ngược lại, nhóm công việc có xu hướng giảm nhanh nhất lại tập trung ở các vị trí văn phòng truyền thống như thu ngân, nhân viên bán vé, trợ lý hành chính, thư ký điều hành, công nhân in ấn, kế toán và kiểm toán viên. Sự phát triển vượt bậc của AI, công nghệ xử lý thông tin, robot và các hệ thống tự động hóa, cùng với việc số hóa ngày càng phổ biến, đã khiến nhiều vị trí giấy tờ dần trở nên dư thừa. Thêm vào đó, dân số trong độ tuổi lao động ngày càng già đi, tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại cũng góp phần thu hẹp cơ hội cho nhóm nghề này.

Số lượng nhân sự tăng và giảm theo từng nhóm nghề

Những ngành nghề tăng trưởng mạnh nhất trong 5 năm tới gọi tên lao động nông nghiệp, với dự báo sẽ có thêm 35 triệu việc làm mới vào năm 2030. Làn sóng chuyển đổi xanh bao gồm các nỗ lực và đầu tư mạnh mẽ nhằm cắt giảm khí thải carbon và thích ứng với biến đổi khí hậu chính là động lực lớn nhất phía sau đà tăng trưởng này. Bên cạnh đó, việc mở rộng tiếp cận công nghệ số và chi phí sinh hoạt tăng cao cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu đối với lĩnh vực này, vốn hiện đang sử dụng hơn 200 triệu lao động trên toàn cầu.

Bên cạnh lao động nông nghiệp, các nhóm nghề như tài xế giao hàng, công nhân xây dựng, nhân viên bán hàng và công nhân chế biến thực phẩm cũng nằm trong số các ngành có tốc độ tăng trưởng mạnh nhất trong 5 năm tới. Dù công nghệ đang tác động đến hầu hết các ngành nghề, các xu hướng về nhân khẩu học và kinh tế cũng góp phần đáng kể vào mức tăng ròng của các nhóm công việc này.

Các ngành chăm sóc sức khỏe từ điều dưỡng, công tác xã hội, tư vấn tâm lý đến nhân viên hỗ trợ cá nhân dự kiến sẽ tăng mạnh, chủ yếu nhờ xu hướng dân số già hóa trên toàn thế giới. Bên cạnh đó, xã hội ngày càng quan tâm đến các vấn đề lao động và an sinh cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu trong lĩnh vực này.

Nhóm nghề liên quan đến giáo dục như giảng viên đại học, giáo viên trung học cũng được dự báo sẽ là “đầu tàu” tạo việc làm mới lớn nhất trong 5 năm tới trên phạm vi toàn cầu. Hai yếu tố quan trọng nhất thúc đẩy sự tăng trưởng này là khả năng tiếp cận công nghệ số ngày càng rộng rãi và dân số trong độ tuổi lao động ngày càng tăng, trong khi sự chú ý đến các vấn đề xã hội tiếp tục là yếu tố hỗ trợ thêm.

Ngoài ra, các vị trí như lập trình viên phần mềm, quản lý vận hành, quản lý dự án cũng nằm trong nhóm nghề góp phần lớn nhất vào tăng trưởng việc làm ròng.

Ở chiều ngược lại, các vị trí văn phòng như nhân viên hành chính, thư ký lại nằm trong số những ngành nghề dự kiến sẽ sụt giảm nhiều nhất về số lượng việc làm tuyệt đối trong thời gian tới

Tác động dự kiến của các xu hướng vĩ mô đến thị trường việc làm

Sự chuyển đổi công nghệ

Công nghệ đang được xem là yếu tố có sức ảnh hưởng lớn nhất đến thị trường lao động hiện nay. Ba xu hướng công nghệ nổi bật gồm AI, xử lý thông tin, cùng robot và hệ thống tự động hóa chính là động lực thúc đẩy những thay đổi sâu rộng, tạo ra cả cơ hội tăng trưởng lẫn nguy cơ sụt giảm việc làm trên diện rộng. Chính ba xu hướng này là nền tảng phía sau sự bứt phá của 10 nghề tăng trưởng nhanh nhất.

Điểm đáng chú ý là hai nghề thiết kế đồ họa và thư ký pháp lý xuất hiện ngay ngoài top 10 công việc suy giảm nhanh nhất, một dự báo mới so với trước đây. Điều này phản ánh năng lực ngày càng lớn của AI thế hệ mới trong các công việc chuyên môn cao. Cả hai nghề này đều suy giảm do tác động của AI, công nghệ xử lý thông tin và việc mở rộng tiếp cận số.

Điều đó mới cho thấy sự kết hợp giữa con người, máy móc và thuật toán đang định hình lại vai trò công việc ở hầu hết các ngành nghề. Quá trình tự động hóa được dự báo sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong cách con người làm việc, khi tỉ lệ nhiệm vụ do con người đảm nhận hoàn toàn sẽ ngày càng thu hẹp, nhường chỗ cho công nghệ ngày càng linh hoạt và mạnh mẽ hơn. Theo khảo sát Future of Jobs, hiện nay khoảng 47% công việc vẫn do con người thực hiện chủ yếu, 22% do công nghệ như máy móc và thuật toán đảm nhiệm, phần còn lại 30% là sự kết hợp giữa cả hai. Dự kiến đến năm 2030, ba nhóm nhiệm vụ này sẽ có tỷ lệ gần như ngang bằng nhau, khi công việc do con người, do máy móc và do sự phối hợp giữa hai bên sẽ được chia sẻ tương đối đồng đều

Nguồn: Tititada tổng hợp

Xu hướng phân mảnh địa kinh tế

Phân mảnh địa kinh tế là tình trạng kinh tế toàn cầu bị chia cắt thành nhiều khu vực riêng biệt do các rào cản về chính trị, thương mại hoặc đầu tư, khiến việc hợp tác và giao thương quốc tế trở nên khó khăn hơn. Các nhà tuyển dụng thường kỳ vọng rằng những xu hướng này sẽ tạo ra thêm việc làm mới. Nguyên nhân do chính phủ tăng cường trợ cấp và đẩy mạnh các chính sách công nghiệp dự báo sẽ làm gia tăng nhu cầu đối với các vị trí như chuyên viên phân tích thông tin kinh doanh và chuyên viên phát triển kinh doanh. Song song đó, các biện pháp siết chặt thương mại và đầu tư toàn cầu cũng thúc đẩy nhu cầu nhân sự cho các chuyên gia tư vấn chiến lược, logistics và chuỗi cung ứng. Đặc biệt, sự phân cực và xung đột địa chính trị càng làm tăng mạnh nhu cầu ở các vị trí này, đồng thời mở rộng cơ hội việc làm cho các chuyên gia an ninh thông tin và quản lý an ninh.

Khảo sát cũng tìm hiểu liệu các doanh nghiệp có dự định chuyển dịch lao động ra nước ngoài (offshore) hay đưa hoạt động sản xuất, kinh doanh về gần hơn (reshore, nearshore, friendshore) không. Phân tích nhóm doanh nghiệp nhận định các xu hướng phân mảnh địa kinh tế sẽ tác động đến hoạt động kinh doanh cho thấy những biến động này đang ảnh hưởng rõ rệt đến quyết định về lực lượng lao động.

Xu hướng chuyển đổi xanh

Thích ứng với biến đổi khí hậu được dự báo sẽ là xu hướng vĩ mô đóng góp lớn thứ ba vào tăng trưởng ròng việc làm toàn cầu đến năm 2030. Những kỳ vọng về thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu đang đưa các vị trí như kỹ sư môi trường và kỹ sư năng lượng tái tạo vào top 15 nghề tăng trưởng nhanh nhất, đồng thời thúc đẩy nhu cầu cho các chuyên gia phát triển bền vững và kỹ thuật viên năng lượng tái tạo. Thực tế, dữ liệu cho thấy tuyển dụng “xanh” đã liên tục vượt trội so với xu hướng tuyển dụng chung của thị trường lao động trong những năm gần đây

Theo LinkedIn, nhu cầu tuyển dụng nhân sự có kỹ năng xanh toàn cầu tăng 11.6% từ 2023 đến 2024, gấp đôi tốc độ tăng nguồn cung chỉ đạt 5.6%. Ứng viên sở hữu kỹ năng xanh có tỷ lệ được tuyển dụng cao hơn 54.6% so với mức trung bình toàn cầu; tại Mỹ và Ireland, con số này vượt 80%. Nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, đến năm 2050, một nửa số vị trí liên quan đến kỹ năng xanh có thể không được lấp đầy, ảnh hưởng đến mục tiêu khí hậu toàn cầu.

Sự thay đổi nhân khẩu học

Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, tại các nền kinh tế đang phát triển, dân số trong độ tuổi lao động tăng sẽ mang lại lợi thế lớn. Dự kiến đến năm 2030, nhóm nhân khẩu này có thể tạo thêm khoảng 9 triệu việc làm ròng trên toàn cầu, chủ yếu trong các lĩnh vực giáo dục, sản xuất và dịch vụ. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội này, các quốc gia cần đầu tư mạnh vào giáo dục và đào tạo nghề, giúp lực lượng lao động trẻ có kỹ năng phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường việc làm hiện đại.

Ở chiều ngược lại, các quốc gia phát triển đang đối mặt với bài toán dân số già hóa và lực lượng lao động suy giảm. Theo Bain & Company, đến năm 2030, người lao động trên 55 tuổi sẽ đảm nhận khoảng 150 triệu việc làm trên toàn cầu, chiếm hơn 25% lực lượng lao động ở các nước thu nhập cao. Điều này thúc đẩy nhu cầu tuyển dụng trong các ngành chăm sóc sức khỏe, dịch vụ và giáo dục người lớn tuổi, đồng thời đặt ra thách thức về năng suất lao động và sức ép lên hệ thống an sinh xã hội.

Sự bất ổn định của nền kinh tế

Tăng trưởng kinh tế chậm là xu hướng vĩ mô duy nhất mà các nhà tuyển dụng nhận xét sẽ khiến số việc làm mất đi nhiều hơn số việc làm mới được tạo ra, với dự báo 3 triệu việc làm bị mất so với chỉ 2 triệu việc làm mới vào năm 2030. Ngược lại, chi phí sinh hoạt và giá cả leo thang do các chính sách thương mại  khiến nhu cầu thị trường lao động sẽ leo thang, tạo thêm 4 triệu việc làm, dù cũng khiến 3 triệu vị trí khác biến mất.

Cả hai xu hướng này đều góp phần làm sụt giảm số lượng việc làm trong các ngành như bảo trì tòa nhà, vệ sinh và giúp việc. Đặc biệt, tăng trưởng kinh tế chậm còn là nguyên nhân hàng đầu khiến số lượng vị trí quản lý dịch vụ kinh doanh, quản lý vận hành cũng như chuyên viên kinh doanh và marketing bị thu hẹp đáng kể. Điều này cho thấy các ngành dịch vụ, quản lý và chăm sóc cơ sở vật chất sẽ chịu nhiều áp lực khi kinh tế tăng trưởng chậm lại.

Tuy nhiên, chính trong bối cảnh này, một số nghề lại nảy sinh cơ hội mới. Tăng trưởng kinh tế chậm lại có thể thúc đẩy nhu cầu cho các vị trí như chuyên viên phát triển kinh doanh và đại diện bán hàng, khi doanh nghiệp ưu tiên tìm kiếm khách hàng và thị trường mới. Trong khi đó, sự gia tăng chi phí sinh hoạt thúc đẩy các công việc liên quan đến tối ưu hóa hiệu quả, như chuyên gia AI, máy học, phát triển kinh doanh và chuyên gia logistics, chuỗi cung ứng – những vị trí ngày càng quan trọng khi doanh nghiệp phải vừa kiểm soát chi phí, vừa duy trì tăng trưởng trong môi trường đầy biến động.

Nguồn: Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO)