Cổ phiếu theo chu kỳ là gì?

Cổ phiếu chu kỳ là khoản đầu tư mà giá thị trường của nó biến đổi theo xu hướng lên xuống của thị trường cũng như nền kinh tế chung. Nói đơn giản là khi người tiêu dùng tiêu tiền nhiều hơn, giá trị cổ phiếu sẽ tăng theo chu kỳ này, và khi họ giảm chi tiêu, giá trị sẽ giảm. Lợi nhuận từ những cổ phiếu này có thể là rất lớn khi nền kinh tế đang trong chu kỳ tăng trưởng, nhưng tổn thất ngược lại cũng có thể rất đáng kể trong thời kỳ suy thoái.

Các công ty ô tô, các công ty thép là ví dụ điển hình thuộc nhóm cổ phiếu theo chu kỳ. Khi nền kinh tế hoạt động tốt và tỷ lệ người có việc làm ở mức cao, doanh số bán ô tô thường sẽ rất tốt. Khi bất ổn kinh tế gia tăng, tình trạng sa thải xảy ra, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, lúc này mọi người có thể quyết định ngừng mua hàng xe mới vì nhu cầu đi lại sụt giảm.

Kiến thức cơ bản về cổ phiếu - Cổ phiếu theo chu kỳ hoạt động như thế nào

Các doanh nghiệp luôn tìm cách mở rộng nhanh chóng trong thời kỳ kinh tế tăng trưởng. Họ mua thiết bị mới, xây dựng cơ sở vật chất mới và có tiền để đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Các công ty bán thiết bị, xây dựng, bất động sản và công nghệ là những cổ phiếu có tính chu kỳ. Các công ty trong danh mục chi tiêu tùy ý như nhà hàng và giải trí cũng vậy.

Khi nền kinh tế chậm lại, các doanh nghiệp này sẽ có dấu hiệu hàng tồn kho tăng cao, trì hoãn việc mở rộng và trì hoãn việc mua hàng. Cổ phiếu chu kỳ của các công ty như sản xuất thép và bán hàng thường sẽ bị ảnh hưởng đáng kể khi hoạt động kinh doanh chậm lại.

Ví dụ như cổ phiếu HPG của tập đoàn Hòa Phát, với hoạt động kinh doanh cốt lõi là sản xuất và cung cấp thép, là ngành mang tính chu kỳ khá cao. Trong giai đoạn năm 2021 khi Việt Nam nỗ lực thúc đẩy phục hồi kinh tế trở lại sau các đợt dịch bùng phát, kinh tế trong nước đã có nhiều dấu hiệu bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới từ nền thấp, hay đáy, của năm trước đó. Hòa Phát cũng không ngoại lệ trong chu kỳ này, thậm chí còn phục hồi và phát triển mạnh hơn bao giờ hết.

Doanh số bán hàng của tập đoàn tăng mạnh khi các hoạt động kinh doanh và xây dựng, cũng như nhu cầu về thép, tăng mạnh trở lại. Cộng với tác động từ lạm phát khiến giá cả hàng bán tăng cao, đã giúp doanh thu và lợi nhuận của Hòa Phát nói riêng cũng như các công ty ngành thép nói chung tăng đột biến. Nhờ vậy mà cổ phiếu HPG và các công ty thép khác như HSG và NKG đều tăng bức tốc.

Nhưng khi thị trường chung bước vào chu kỳ giảm giá từ đầu năm 2022 và nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu và những hoài nghi về sự suy thoái sắp xảy ra, cổ phiếu của nhóm ngành thép đã giảm mạnh và nhanh hơn cả thị trường chung. Hoạt động kinh doanh của nền kinh tế chững lại, nhu cầu về nguyên vật liệu sụt giảm do lạm phát, khiến doanh số của các công ty sản xuất thép cũng giảm theo; và khi so sánh với nền tăng trưởng cao năm 2021 thì sự sụt giảm trong năm nay là rất đáng kể.

Tuy nhiên, nhìn chung, đây là lý do tại sao cổ phiếu theo chu kỳ được coi là một chiến thuật tấn công trong đầu tư. Nhà đầu tư sử dụng chúng như một chiến lược tăng trưởng, với hy vọng tạo ra lợi nhuận cao càng nhanh càng tốt khi nền kinh tế đang trong giai đoạn hưng thịnh. Sau đó, họ sẽ phải thận trọng rút ra khỏi các khoản đầu tư này khi nền kinh tế suy yếu đi.

Cổ phiếu mang tính chu kỳ so với cổ phiếu không theo chu kỳ

Cổ phiếu không theo chu kỳ, hay cổ phiếu phòng thủ, là những cổ phiếu thường dựa trên các mặt hàng thiết yếu, như kem đánh răng, xà phòng hoặc lương thực, mà mọi người sẽ mua ngay cả khi nền kinh tế chậm lại. Những cổ phiếu này hoạt động tốt trong thời kỳ suy thoái kinh tế vì nhu cầu đối với các sản phẩm và dịch vụ trong danh mục thiết yếu này vẫn sẽ tiếp tục bất kể nền kinh tế ra sao.

Cổ phiếu không theo chu kỳ đại diện cho những mặt hàng và dịch vụ mà người tiêu dùng và doanh nghiệp không thể thiếu. Tiện ích là một ví dụ khác. Người tiêu dùng và doanh nghiệp cần nước, khí đốt và điện. Mặt khác, khi nền kinh tế đang phát triển, những cổ phiếu này có xu hướng tụt lại phía sau, tuy vẫn tăng nhưng sẽ chậm hơn những cổ phiếu mang tính chu kỳ.

Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, lợi nhuận ổn định của các cổ phiếu không theo chu kỳ là điều cần thiết đối với các nhà đầu tư. Đây là những mặt hàng thiết yếu và được coi là một chiến thuật phòng thủ, vì các nhà đầu tư vẫn sẽ tạo ra lợi nhuận, ngay cả trong thời kỳ kinh tế khó khăn.

Cách lựa chọn cổ phiếu để đầu tư - Nó có ý nghĩa gì đối với các nhà đầu tư cá nhân

Để thành công với tư cách là một nhà đầu tư, bạn cần có sự cân bằng lành mạnh giữa các chiến lược tấn công và phòng thủ. Điều này có nghĩa là danh mục đầu tư của bạn nên bao gồm:

- Sự kết hợp giữa cổ phiếu, trái phiếu và tiền mặt

- Đa dạng hóa theo quy mô và ngành

- Sự kết hợp giữa cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng

Một chiến thuật khác mà bạn có thể thử là kết hợp các cổ phiếu theo chu kỳ và không theo chu kỳ trong danh mục đầu tư của mình để chống lại sự thay đổi của chu kỳ nền kinh tế.

Khi các nhà đầu tư cảm thấy nền kinh tế đang tiến gần đến thời kỳ suy thoái, hay thị trường giảm giá, họ sẽ muốn quan tâm đến và phụ thuộc nhiều hơn vào cổ phiếu không theo chu kỳ, do cổ phiếu mang tính chu kỳ sẽ trở nên kém giá trị hơn.

Giá cổ phiếu của các cổ phiếu mang tính chu kỳ và không theo chu kỳ liên quan đến một chu kỳ kinh doanh, hay nền kinh tế, thay đổi như thế nào. Các cổ phiếu mang tính chu kỳ thường sẽ biến động mạnh hơn, cả lên và xuống, theo chu kỳ. Các cổ phiếu không theo chu kỳ sẽ ít biết động hơn so với chu kỳ kinh doanh của các doanh nghiệp của chúng.

Các nhóm ngành trong VNIndex

Chỉ số VNIndex (VNI) phân loại cổ phiếu thành 11 nhóm ngành. Hai trong số các lĩnh vực này, gồm hàng tiêu dùng thiết yếu và dịch vụ tiện ích, là cổ phiếu không mang tính chu kỳ. Phần còn lại là theo chu kỳ, mặc dù các lĩnh vực khác nhau sẽ cho thấy mức độ biến động cao hơn hoặc thấp hơn, do đó tạo ra một số có tính chu kỳ vừa phải và một số có tính chu kỳ cao.

Lưu ý, sàn HoSE phân loại nhóm ngành theo Chuẩn Phân ngành Toàn cầu (GICS) được phát triển bởi và là tài sản độc quyền của MSCI Inc. và Standard & Poor’s.

11 nhóm ngành gồm (theo giá trị vốn hóa từ lớn tới nhỏ):

- Tài chính

- Bất động sản

- Hàng tiêu dùng thiết yếu

- Công nghiệp

- Dịch vụ tiện ích

- Nguyên vật liệu

- Hàng tiêu dùng

- Công nghệ thông tin

- Năng lượng

- Chăm sóc sức khỏe

- Dịch vụ viễn thông

Điểm mấu chốt

Cách lựa chọn cổ phiếu để đầu tư tốt nhất là bạn nên theo dõi chu kỳ kinh doanh để hiểu nó đang ở đâu và sẽ đi về đâu. Đối với các nhà đầu tư muốn có tư thế thận trọng hơn, các cổ phiếu không theo chu kỳ, mà nhiều trong số đó liên tục trả cổ tức, nên là một phần trong danh mục đầu tư của bạn. Ví dụ như công ty sữa Vinamilk (VNM) và công ty khí Việt Nam (GAS).

Tuy nhiên, hãy hiểu rằng sự an toàn tương đối này cũng đem lại những chi phí cơ hội nhất định. Cái giá bạn phải trả cho các cổ phiếu và khoản đầu tư không theo chu kỳ, rủi ro thấp hơn là lợi nhuận thấp hơn và thời gian dài hơn để đạt được các mục tiêu tài chính của bạn. Nhưng trong thời kỳ kinh tế bất ổn, yếu tố an toàn có thể là niềm an ủi cho những người sắp đến tuổi nghỉ hưu hoặc những người biết rằng họ sẽ cần rút và sử dụng tiền trong thời gian ngắn sắp tới.

Tóm tắt:

- Kiến thức cơ bản về cổ phiếu - Cổ phiếu mang tính chu kỳ là những cổ phiếu có giá trị tăng và giảm cùng với nền kinh tế chung, hay chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp.

- Chúng còn được gọi là cổ phiếu tấn công vì các nhà đầu tư có thể sử dụng chúng để thu được lợi nhuận lớn khi thị trường tăng giá.

- Điều quan trọng là cân bằng các khoản đầu tư mnag tính chu kỳ với các khoản đầu tư không theo chu kỳ để duy trì ổn định danh mục trong bất kể tình trạng nào của nền kinh tế.