Đầu tư vào phát triển AI làm động lực tăng trưởng kinh tế

Điểm nhấn chính:

- AI dự kiến đóng góp 15.7 nghìn tỷ USD vào GDP toàn cầu vào năm 2030, trở thành yếu tố quan trọng thúc đẩy năng suất, tạo việc làm mới và thay đổi mô hình kinh doanh.

- Trung Quốc dự báo sẽ hưởng lợi lớn nhất từ AI với mức đóng góp 26% GDP vào năm 2030, nhờ sự tập trung phát triển nhân tài, đầu tư mạnh và ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp.  

AI -  Động lực tăng trưởng kinh tế và cơ hội đầu tư

Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là một khái niệm xa vời mà đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Theo dự báo của PwC, AI có thể đóng góp 15.7 nghìn tỷ USD vào GDP thế giới vào năm 2030, tương đương 14% tổng GDP toàn cầu, con số này thậm chí còn lớn hơn tổng sản lượng của Trung Quốc và Ấn Độ cộng lại. Trong đó, 6.6 nghìn tỷ USD sẽ đến từ việc gia tăng năng suất, trong khi 9.1 nghìn tỷ USD đến từ sự tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và quốc gia đầu tư vào AI ngay từ bây giờ, giúp họ tối ưu hóa hoạt động và mở rộng thị trường.

AI không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một khoản đầu tư chiến lược mang lại nhiều lợi ích thiết thực, được thúc đẩy bởi ba yếu tố chính:

- Gia tăng năng suất thông qua tự động hóa: AI giúp doanh nghiệp tự động hóa nhiều quy trình, bao gồm sử dụng robot và phương tiện tự hành, giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công, tối ưu nguồn lực và nâng cao hiệu quả vận hành.

- Cải thiện chất lượng ra quyết định và hỗ trợ nhân lực: AI có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, phát hiện xu hướng và đưa ra dự đoán chính xác, giúp doanh nghiệp phản ứng nhanh và hiệu quả hơn. Đồng thời, AI còn hỗ trợ nhân viên làm việc năng suất hơn thông qua trợ lý ảo, chatbot và phân tích dữ liệu thông minh.

- Thúc đẩy tiêu dùng nhờ cá nhân hóa sản phẩm và dịch vụ: AI góp phần tạo ra các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với từng cá nhân, cải thiện trải nghiệm người dùng, từ đó kích thích nhu cầu mua sắm và sử dụng dịch vụ.

Tiềm năng kinh tế của AI đang mở ra cơ hội để các doanh nghiệp và quốc gia tạo dựng lợi thế cạnh tranh trong tương lai, vượt xa vai trò của một công nghệ hỗ trợ thông thường.  

Tác động của trí tuệ nhân tạo

Gia tăng năng suất qua tự động hóa

Dưới tác động của trí tuệ nhân tạo, năng suất lao động được dự báo sẽ đóng góp hơn 55% vào tổng mức tăng trưởng GDP trong giai đoạn 2017–2030. Trong ngắn hạn, lợi ích kinh tế từ AI thể hiện rõ qua việc nâng cao hiệu suất làm việc, khi AI giúp tự động hóa các nhiệm vụ lặp lại, hỗ trợ nhân sự tối ưu hóa năng lực và tập trung vào những công việc mang lại giá trị gia tăng cao hơn.

Tuy nhiên, tốc độ chuyển đổi số không đồng đều giữa các doanh nghiệp đã tạo ra khoảng cách ngày càng lớn trong khả năng cạnh tranh. Những công ty chậm ứng dụng AI có nguy cơ tụt hậu do không thể theo kịp về tốc độ xử lý và hiệu quả chi phí, từ đó dần mất đi thị phần. Dù vậy, ở giai đoạn đầu, phần lớn doanh nghiệp vẫn đang tận dụng AI để tối ưu hóa quy trình hiện có, thay vì tái cấu trúc mô hình hoạt động theo hướng đột phá.

Bên cạnh những lo ngại về nguy cơ thay thế lao động trong một số lĩnh vực, tiềm năng kinh tế của AI cũng mở ra nhiều cơ hội việc làm mới. Theo dự báo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), “cuộc cách mạng robot” có thể tạo ra khoảng 97 triệu việc làm vào năm 2025, thúc đẩy sự ra đời của nhiều ngành nghề chưa từng xuất hiện trước đây. Bản thân ngành công nghiệp AI sẽ phát triển thành một chuỗi giá trị nghề nghiệp phong phú, từ xây dựng, vận hành đến quản lý hệ thống AI. PwC dự báo rằng các công việc như ‘điều phối viên giao thông’ cho xe tự lái—tương tự như kiểm soát viên không lưu—sẽ trở thành hiện thực, cùng với các dịch vụ sáng tạo như giao hàng bằng robot hay vận hành kho thông minh, góp phần tạo ra nguồn việc làm mới song hành cùng sự phát triển mạnh mẽ của AI.​

Thúc đẩy tiêu dùng và mô hình kinh doanh mới

Tiềm năng kinh tế của AI hứa hẹn sẽ tạo ra những chuyển biến sâu rộng trong dài hạn, từ việc nâng cao chất lượng sản phẩm, định hình lại hành vi tiêu dùng, đến thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng GDP toàn cầu. Theo ước tính, đến năm 2030, tác động của trí tuệ nhân tạo có thể đóng góp hơn 9.1 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế thế giới. Lợi ích kinh tế từ AI được thể hiện rõ ràng qua việc đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng đối với sản phẩm cá nhân hóa, chất lượng vượt trội, đồng thời tối ưu hóa quỹ thời gian—chẳng hạn như chuyển đổi thời gian lái xe thành thời gian làm việc hoặc giải trí nhờ phương tiện tự hành.

Sự thay đổi này góp phần hình thành một vòng tuần hoàn tăng trưởng bền vững: dữ liệu khách hàng ngày càng phong phú cho phép AI đưa ra phân tích chính xác hơn, từ đó cải thiện sản phẩm và dịch vụ, và tiếp tục thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng. Dưới tác động của trí tuệ nhân tạo, một cuộc cách mạng đổi mới đang diễn ra, tạo điều kiện cho cả doanh nghiệp truyền thống lẫn startup khai phá các mô hình kinh doanh sáng tạo, thích ứng linh hoạt với thị trường.

Không chỉ là một công nghệ đơn lẻ, AI còn đóng vai trò là hạt nhân kết nối các xu hướng công nghệ khác, đặc biệt là Internet vạn vật (IoT), giúp doanh nghiệp nắm bắt nhu cầu khách hàng theo thời gian thực và điều chỉnh sản phẩm một cách linh hoạt. Những doanh nghiệp tiên phong trong ứng dụng AI sẽ sở hữu lợi thế cạnh tranh rõ rệt, khi có thể cung cấp các giải pháp cá nhân hóa sâu sắc, nâng tầm trải nghiệm tiêu dùng và chiếm lĩnh thị trường trong kỷ nguyên số.

Lợi ích kinh tế từ AI theo khu vực

Bắc Mỹ – Tăng trưởng nhanh nhờ nền tảng công nghệ tiên tiến

Bắc Mỹ có lợi ích kinh tế từ AI lớn trong việc thúc đẩy GDP, nhờ khả năng ứng dụng nhanh các công nghệ tiên tiến, nhiều trong số đó đã sẵn sàng triển khai. Theo PwC, lợi ích kinh tế từ AI được dự báo sẽ đóng góp khoảng 14.5% vào GDP khu vực này vào năm 2023, tương đương 3.7 nghìn tỷ USD. Bắc Mỹ hưởng lợi từ một hệ sinh thái công nghệ phát triển mạnh, nơi các công ty liên tục đầu tư vào AI và người tiêu dùng sẵn sàng tiếp nhận các ứng dụng mới.

Bên cạnh đó, tốc độ tích lũy tài sản số hóa—bao gồm công nghệ, dữ liệu và thông tin khách hàng—đang diễn ra nhanh chóng, giúp khu vực này tận dụng tối đa lợi ích kinh tế từ AI. Trong giai đoạn đầu, Bắc Mỹ có thể dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng nhờ AI. Tuy nhiên, từ giữa thập niên 2020, tốc độ này có thể chậm lại do sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc. Khi nền kinh tế Trung Quốc dần thu hẹp khoảng cách về năng suất với Bắc Mỹ, cùng với sự gia tăng sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm ứng dụng AI từ Trung Quốc sang Bắc Mỹ, động lực tăng trưởng tại khu vực này có thể thay đổi đáng kể.

Trung Quốc – Bứt phá nhờ sản xuất và tái đầu tư mạnh mẽ

Dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường CCID Consulting cho thấy ngành công nghiệp AI của Trung Quốc sẽ có những bước tiến lớn trong 10–15 năm tới, với quy mô thị trường dự kiến đạt 1.73 nghìn tỷ nhân dân tệ tương đương với 237.4 tỷ USD vào năm 2035, chiếm 30.6% tổng quy mô toàn cầu. Trung Quốc được dự báo sẽ nhận nhiều nhất lợi ích kinh tế từ AI, với mức đóng góp vào GDP có thể đạt 26% vào năm 2030, tương đương khoảng 26.1 nghìn tỷ USD.

Tỷ trọng lớn của ngành sản xuất trong GDP giúp AI trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế tại Trung Quốc. Mặc dù tốc độ phát triển AI của nước này có thể chậm hơn Bắc Mỹ trong giai đoạn đầu do cần thời gian hoàn thiện công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, nhưng trong vòng một thập kỷ tới, Trung Quốc có tiềm năng vươn lên dẫn đầu về hiệu suất ứng dụng AI.

Một yếu tố quan trọng thúc đẩy giá trị của AI tại Trung Quốc là tỷ lệ tái đầu tư vốn cao, vượt trội so với châu Âu và Bắc Mỹ. Theo báo cáo của Accenture, 87% công ty Trung Quốc được khảo sát có kế hoạch gia tăng đầu tư vào AI vào năm 2025—một năm dự báo sẽ chứng kiến những thay đổi nhanh chóng—trong khi 58% giám đốc điều hành doanh nghiệp cảm thấy rằng tốc độ phát triển AI của công ty họ đang diễn ra nhanh hơn kỳ vọng ban đầu.

Sự tập trung và mức đầu tư mạnh mẽ này còn thể hiện qua số lượng bằng sáng chế AI được đăng ký tại Trung Quốc ngày càng tăng. Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh phát triển nhân tài, đặc biệt trong các lĩnh vực phân tích dữ liệu, sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa tiềm năng của AI trong nền kinh tế Trung Quốc. AI không chỉ giúp chuyển đổi nền kinh tế theo hướng tiêu dùng mà còn đưa Trung Quốc tiến xa hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt trong các ngành sản xuất công nghệ cao.