Bancassurance - Phân phối bảo hiểm qua ngân hàng

Điểm nhấn chính: 

- Bancassurance là một kênh bán sản phẩm bảo hiểm thông qua hệ thống các ngân hàng, nhằm mang lại lợi ích cho cả hai bên.  

- Bancassurance tăng trưởng đáng kể song nó đặt ra vấn đề về việc đảm bảo chất lượng tư vấn của các nhân viên ngân hàng cũng như các sản phẩm bảo hiểm.    

Hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng là gì? 

Hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng (hay Bancassurance) là một thỏa thuận giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm cho phép công ty bảo hiểm bán sản phẩm của mình cho khách hàng của các ngân hàng.  

Mối quan hệ hợp tác này có thể mang lại lợi nhuận cho cả hai bên.  

Mối quan hệ “win – win” sẽ giúp các công ty bảo hiểm tận dụng được mạng lưới rộng khắp của hệ thống ngân hàng để mở rộng cơ sở khách hàng của họ mà không cần tăng lực lượng bán hàng. Và, các ngân hàng sẽ kiếm thêm được doanh thu nhờ bán các sản phẩm bảo hiểm đó.   

Xu hướng phân phối bảo hiểm thời đại mới  

Các thỏa thuận bancassurance khá phổ biến ở châu Âu, nơi hoạt động này được xuất hiện đầu tiên. Các ngân hàng châu Âu, chẳng hạn như Crédit Agricole (Pháp), ABN AMRO (Hà Lan), BNP Paribas (Pháp) và ING (Hà Lan), được xem là thống trị thị trường bancassurance toàn cầu. 

Trên nhiều quốc gia, bancassurance đang phát triển với tốc độ gấp 2-4 lần so với tăng trưởng trung bình của thị trường bảo hiểm nói chung, đem lại những thành công vang dội cho mô hình này. Ví dụ, ở Tây Ban Nha, bancassurance chiếm hơn 65% doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ, trong khi ở Pháp là 60%, và ở Bỉ và Ý lần lượt là 50%. Còn ở Việt Nam, bancassurance chiếm khoảng 20% tổng doanh thu phí của thị trường bảo hiểm nhân thọ trong năm 2022. 

Trong khi đó, Hoa Kỳ được xem là có bước đi chậm hơn nhiều quốc gia trong lĩnh vực này. Đặc biệt, câu hỏi liệu các ngân hàng ở Mỹ có được phép bán các loại bảo hiểm hay không đã là vấn đề gây tranh cãi trong nhiều năm qua. Bên cạnh đó, một số vấn đề đặt ra như: tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh cho các đại lý bảo hiểm, rủi ro tiềm ẩn đối với lĩnh vực ngân hàng hay khả năng các ngân hàng gây áp lực lên khách hàng “ép” họ phải mua bảo hiểm để đủ điều kiện nhận khoản vay. 

Mặt khác, những người ủng hộ bancassurance cho rằng, cả ngân hàng và công ty bảo hiểm đều sẽ thu được lợi nhuận từ thỏa thuận này khi nó mang lại sự thuận tiện cho người tiêu dùng, và sự cạnh tranh gia tăng có thể giúp giá bảo hiểm thấp hơn. 

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc triển khai bancassurance một cách hiệu quả sẽ mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Tuy nhiên, nếu không được quản lý tốt, mô hình này có thể khiến khách hàng không hài lòng với chất lượng sản phẩm bảo hiểm, gây tổn thất danh tiếng cho ngân hàng, và khiến công ty bảo hiểm đối mặt với một tương lai phát triển không bền vững do chi phí khai thác không hiệu quả.   

Tăng trưởng ngành Bancassurance 

Thị trường bancassurance đang phát triển nhanh chóng trên toàn thế giới, đặc biệt là đối với bảo hiểm nhân thọ và tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. 

Theo báo cáo nghiên cứu ngành Bancassurance toàn cầu năm 2023 của MarketWatch, quy mô thị trường bancassurance trên toàn cầu được định giá hơn 2.4 tỷ USD vào năm 2022, và dự kiến sẽ tăng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 5.01% và đạt hơn 3.2 tỷ USD vào năm 2028. Theo đó, yếu tố chính được xem góp phần thúc đẩy xu hướng này là "tốc độ già hóa dân số ngày càng tăng với nhu cầu về bảo hiểm sức khỏe và nhân thọ lớn hơn cũng như các kế hoạch hưu trí." 

Việt Nam được xem là quốc gia có tốc độ phát triển nhanh và tương đối ổn định, do đó, nhu cầu gia tăng đối với bảo hiểm cũng là điều dễ thấy. Kể từ khi chính thức triển khai từ năm 2001 đến nay, hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng đã có những thay đổi lớn, khi ngày càng nhiều ngân hàng và công ty bảo hiểm hợp tác với nhau. Một số ví dụ điển hình về mối quan hệ hợp tác này có thể kể đến như Techcombank – Manulife, SCB – Manulife, SCB – Manulife hay VPBank – AIA Việt Nam, MBBank – BM Agreas Life, v.v.  

Mặt khác, tính riêng nửa đầu năm 2022, doanh thu phí bảo hiểm qua kênh bancassurance của các công ty bảo hiểm đã chiếm tới 41% tổng doanh thu khai thác mới và thị trường bancassurance đã đạt mức tăng trưởng tới 23%. Theo Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, năm 2022 có 995,400 hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được phân phối qua kênh này, chiếm 46% doanh số khai thác mới. 

Với tiềm năng tăng trưởng trên, thị trường bancassurance dự đoán sẽ tiếp tục phát triển và Chính phủ kỳ vọng tỷ lệ bao phủ bảo hiểm của Việt Nam (hiện là 2.7%) nhờ đó sẽ nâng lên mức 3.5% vào năm 2025.    

Ưu và nhược điểm của bancassurance 

Dưới góc độ quan điểm của người tiêu dùng, bancassurance có cả ưu và nhược điểm.  

Một mặt, việc mua bảo hiểm tại ngân hàng rất thuận tiện. Điều này đặc biệt đúng ở các tỉnh, thành phố nhỏ, nơi có thể hạn chế các hoạt động của đại lý bảo hiểm, song tình trạng này hiện đã được cải thiện khi việc cung cấp bảo hiểm khá phổ biến trên các kênh trực tuyến. Và sự thuận tiện này cũng có thể giúp nhiều người tăng nhu cầu mua bảo hiểm. 

Mặt khác, việc dễ dàng mua bảo hiểm tại ngân hàng có thể không khuyến khích người tiêu dùng khảo sát thị trường để tìm ra mức giá phù hợp cho bảo hiểm của họ. Và trình độ chuyên môn của các nhân viên ngân hàng so với các đại lý, nhà môi giới trong lĩnh vực bảo hiểm cũng là câu hỏi của nhiều khách hàng, khi họ cần phải được tư vấn kỹ lưỡng về các khía cạnh chuyên sâu của bảo hiểm trước khi đưa ra quyết định của mình.  

Dường như bancassurance có khá ít nhược điểm đối với các ngân hàng tham gia vào hoạt động này, ngoại trừ việc danh tiếng của họ có thể bị ảnh hưởng nếu các sản phẩm bảo hiểm mà nhân viên của họ bán thiếu thông tin hoặc không phù hợp với người tiêu dùng. 

Nhược điểm trên cũng là vấn đề mà thị trường bảo hiểm Việt Nam đang đối mặt. Thị trường bancassurance tại Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng bùng nổ khi số lượng người tiêu dùng tham gia hoạt động phân phối bảo hiểm qua ngân hàng đã tăng từ 10.7% năm 2022 và chạm mức 65% trong nửa đầu năm 2023. Tuy nhiên, niềm tin người tiêu dùng vào ngành bảo hiểm lại xuống mức thấp nhất trong 30 năm qua. Khi 7.2% người tiêu dùng đánh giá rằng họ không hài lòng về bancassurance với lý do chính là nhân viên tư vấn “lập lờ” từ gửi tiết kiệm thành mua bảo hiểm. 

Cụ thể, ngành bảo hiểm trong nửa đầu năm 2023 đã thu hút sự chú ý của dư luận khi một ngân hàng bị tố cáo có hành vi tư vấn sai mục đích. Hành vi này đã khiến người tiêu dùng lo ngại về kênh bancassurance nói riêng và hoạt động bảo hiểm nói chung. Kết quả là, tổng doanh thu phí bảo hiểm 5 tháng đầu năm 2023 ước đạt 93,178 tỷ đồng, giảm gần 1.5% so với cùng kỳ năm trước.   

Loại bảo hiểm được phân phối nhiều nhất qua ngân hàng ở Việt Nam  

Bancassurance ngày càng trở nên phổ biến và quan trọng trên thế giới, thậm chí ở nhiều nơi nó đã trở thành một trong những kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm chính.  

Tại Việt Nam, hoạt động này được thực hiện trên cả lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm nhân thọ. Tuy nhiên, bảo hiểm nhân thọ phổ biến hơn khi đây là kênh phân phối chuyên nghiệp thứ hai sau kênh phân phối truyền thống thông qua các đại lý bảo hiểm. Theo đó, trên thị trưởng bảo hiểm nhân thọ, hiện có khoảng 15/18 doanh nghiệp bảo hiểm đã triển khai bancassurance.