Web 3.0 và mắt xích với tiền ảo, NFTs, DeFi

Điểm nhấn chính:

- Xuất phát từ sự bất mãn của cộng đồng công nghệ đối với việc các ông lớn công nghệ hưởng lợi quá nhiều từ Web 2.0, Web 3.0 đã ra đờ với trọng tâm là khái niệm “phi tập trung”.

- Các công ty cung cấp dịch vụ blockchain và người dùng khi đóng góp xây dựng Web 3.0 có thể được trả công bằng tiền ảo, từ đó tạo động cơ đẩy giá của những đồng tiền ảo.  

Web 3.0 hình thành như thế nào?

Web 3.0 là phiên bản phát triển của website theo thời gian, trước Web 3.0 có Web 2.0 và Web 1.0.

Web 1.0 là thế hệ đầu tiên ra đời cùng với sự xuất hiện của Internet. Web 1.0 giúp người dùng truy cập Internet và tiếp cận các thông tin từ xa. Tuy nhiên, người dùng chỉ có thể tra cứu thông tin mà không thể tương tác.

Khắc phục vấn đề thông tin chỉ được truyền tải một chiều của Web 1.0, Web 2.0 ra đời cho phép người dùng tương tác như viết bài, bình luận, tạo tài khoản, đăng tải video, … Như vậy, người dùng vừa tiếp nhận thông tin vừa tạo ra thông tin.

Tuy nhiên, quyền thống trị thông tin và ứng dụng lại tập trung vào tay của các ông lớn công nghệ như Google, Facebook hay Amazon khi người dùng sử dụng ứng dụng và tiện ích của họ. Đáng nói, những “gã khổng lồ” này sẽ khai thác thông tin người dùng để thu về lợi nhuận cho riêng bản thân họ, phần nào làm thiệt hại đến người dùng. (Điển hình như vụ kiện Facebook năm 2022 đã khiến công ty này phải bồi thường khoản tiền 725 triệu USD vì đã để lộ dữ liệu của người dùng và cả dữ liệu của bạn bè của người dùng cho bên thứ ba).

Hơn nữa, các công ty này cũng có quyền chặn bất kỳ ứng dụng hoặc nội dung nào mà họ muốn vì những thông tin này tập trung trên máy chủ của họ. Và khi máy chủ của họ bị trục trặc, hàng loạt trang Web cũng đua nhau bị đứng hình theo.

Do đó, xuất phát từ sự bất mãn của cộng đồng công nghệ đối với việc các công ty công nghệ lớn đang thu lợi riêng quá nhiều từ Web 2.0 và dường như chỉ làm giàu cho một số người là chủ hoặc cổ đông của những công ty đó, người ta đã làm ra Web 3.0, nơi người dùng tự do truy cập đồng thời được tôn trọng quyền riêng tư và ẩn danh.  

Tính chất cơ bản của Web 3.0

Trọng tâm của Web 3.0 là khái niệm “phi tập trung”. Về nguyên tắc, quyền kiểm soát và khai thác thông tin sẽ không nằm trong tay các gã khổng lồ nữa. Thay vào đó, với tính chất phi tập trung, quyền kiểm soát sẽ chuyển hướng đến những người đóng góp xây dựng web, và chính những người này sẽ chịu trách nhiệm về thông tin của mình tạo ra.

Để có được tính chất phi tập trung này, các ứng dụng của Web 3.0 sẽ được phát triển trên một nền tảng dựa vào công nghệ blockchain. Theo đó, mỗi thiết bị tham gia vào mạng lưới sẽ xử lý một phần nhỏ thuật toán để tạo ra mạng lưới kết nối trực tuyến không máy chủ, giúp tăng tính bảo mật người dùng.

Như vậy, nó cho phép các máy tính trong mạng lưới có quyền ngang hàng và thông tin đưa ra không cần kiểm chứng thông qua một bên trung gian nào cả. Và sẽ không ai có thể can thiệp hay sử dụng thông tin đó cho bất cứ mục đích nào vì công nghệ này cho phép phân phối nhưng không sao chép được thông tin. Nói một cách khác, blockchain giống như một cuốn sổ cái mà các giao dịch trên đó không thể nào sửa đổi, và xóa bỏ được.  

Web 3.0 liên quan gì đến tiền ảo, NFTs, DeFi?

Ban đầu, Web 3.0 được thiết kế cho các trang web tiền ảo (tiền kỹ thuật số) như Bitcoin hay Ethereum. Vì các ứng dụng của web không còn tập trung trên máy chủ của một gã khổng lồ nào nữa, nên các trang mạng này sẽ cần những điểm mắt xích cung cấp ứng dụng để duy trì hoạt động ổn định. Có rất nhiều điểm mắt xích như vậy là các công ty cung cấp dịch vụ blockchain.

Các công ty này sẽ giúp xác minh thông tin giao dịch và đảm bảo hạ tầng của các trang mạng Bitcoin hay Ethereum hoạt động ổn định. Đổi lại, họ sẽ được trả bằng đồng Bitcoin hay Ethereum tương ứng với trang mạng mà họ đóng góp.

Phải nói thêm rằng, nếu trước đây lợi ích của Internet chủ yếu rơi vào tay một số thành viên chủ chốt là các ông lớn công nghệ, và một số ít được chia lại cho các cổ đông nhỏ là những người đã mua cổ phiếu các công ty này, thì nay lợi ích được phân chia công bằng theo công sức đóng góp của từng người. Hơn nữa, các công ty có vai trò làm điểm mắt xích cũng có quyền biểu quyết cho vấn đề phát triển và hướng đi của mạng đó vì họ cũng thực sự sở hữu “cổ phần” trong đó.

Vì vậy, một khía cạnh không thể thiếu của Web 3.0 là phần thưởng cho những người đóng góp duy trì trang web.

Hơn nữa, kể cả người dùng dịch vụ của trang web cũng có “cổ phần” vì họ sẽ ủng hộ cho mạng nào mà họ tin tưởng là sẽ phát triển trong tương lai qua việc mua các đồng tiền ảo của mạng đó. Như vậy, người dùng sẽ đóng góp vào dịch vụ vận hành mạng và cũng sẽ có quyền trên những quyết định liên quan đến các giao thức của mạng.

Ngoài ra, người dùng còn có thể đầu tư vào các ứng dụng phát triển trên các nền tảng mà họ tin tưởng bằng cách mua các sản phẩm NFT, trao đổi vật phẩm (game), hay sử dụng dịch vụ DeFi thông qua các hợp đồng thông minh, … Và khi họ đóng góp vào mạng thì cũng được trả bằng tiền ảo. Dần dần, khi thị trường (bằng cách nào đó) đẩy giá của những đồng tiền ảo mà họ đang sở hữu lên một mức giá cao (có thể là cao bất hợp lý) thì rất nhiều người sẽ trở nên giàu có. Với ý nghĩ như vậy, cuộc chạy đua “đào coin” cùng với hy vọng trở thành triệu phú mới từ Web 3.0 bùng nổ. Nhiều người lao vào cuộc chơi, tin tưởng một ngày nào đó sẽ giàu sụ vì số tiền ảo mà họ đào được.

Hơn nữa, báo cáo phân tích quy mô, thị phần và xu hướng thị trường blockchain Web 3.0 cũng chỉ ra rằng, thị trường blockchain web 3.0 toàn cầu ước tính sẽ chạm mốc hơn 44.2 tỷ USD vào năm 2031, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CARG) là 44.13%, tăng từ mức 1.66 tỷ USD của năm 2022.