Chỉ số VN30 theo Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0

Điểm nhấn chính:

- Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0 có hiệu lực từ tháng 03/2025 và áp dụng cho Kỳ cơ cấu danh mục chỉ số VN30 vào tháng 07/2025​.

- Những thay đổi trong phiên bản 4.0 ảnh hưởng đến VN30, bao gồm giới hạn tỷ trọng vốn hóa áp dụng 40% đối với nhóm cổ phiếu cùng ngành thuộc phân ngành cấp 1 theo chuẩn GICS.  

Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0

Theo chỉ đạo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) và Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX), vào ngày 30/12/2024, HOSE đã công bố Quyết định số 747/QĐ-SGDHCM về việc ban hành Quy tắc xây dựng và quản lý Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0. Quyết định này sẽ có hiệu lực sau 60 ngày và thay thế Quyết định số 788/QĐ-SGDHCM về phiên bản 3.1.

Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0 này sẽ chính thức có hiệu lực từ tháng 03/2025. Kỳ cơ cấu danh mục chỉ số VN30 vào tháng 07/2025 sẽ áp dụng quy tắc HOSE 4.0.​

Theo VDSC, bộ chỉ số HoSE Index phiên bản 4.0 đã có nhiều cải tiến hơn so với bộ chỉ số phiên bản 3.1, chủ yếu tập trung vào (i) Thanh khoản, (ii) Lợi nhuận sau thuế và (iii) Tỷ trọng vốn hóa nhóm cổ phiếu cùng ngành trong rổ VN30. HOSE-Index phiên bản 4.0 cũng điều chỉnh mốc thời gian công bố thông tin thay đổi danh mục cổ phiếu thành phần của các chỉ số.  

Tổng quan về Chỉ số VN30

VN30 là chỉ số đại diện cho 30 cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn và thanh khoản cao trên sàn chứng khoán HOSE, được áp dụng từ năm 2012. Những cổ phiếu trong VN30 đều có chất lượng quản trị và vận hành vượt trội so với các cổ phiếu khác.

Tính đến 31/12/2024, VN30 chiếm 69.37% tổng giá trị vốn hóa thị trường HOSE. Chỉ số này cũng là tài sản cơ sở cho hợp đồng tương lai được giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

Do vậy, cổ phiếu trong nhóm VN30 luôn thu hút sự chú ý từ các nhà đầu tư, và VN30 cũng là chỉ số tham chiếu cho nhiều quỹ ETF. Hiện tại, VN30 là chỉ số tham chiếu của 4 quỹ ETF niêm yết tại HOSE, với tổng giá trị tài sản lên tới hơn 9,000 tỷ đồng.

VN30 còn được sử dụng để lọc danh mục cho sản phẩm chứng quyền có đảm bảo (Covered Warrant) niêm yết trên HOSE.  

Những thay đổi chính trong phiên bản 4.0 ảnh hưởng đến VN30

1. Giới hạn tỷ trọng vốn hóa nhóm ngành

Tại mục 7.4 HOSE-Index phiên bản 4.0, đối với chỉ số VN30 bổ sung thêm ngưỡng giới hạn tỷ trọng vốn hóa áp dụng 40% đối với nhóm cổ phiếu cùng ngành (phiên bản 3.1 chưa có quy định này). Nhóm cổ phiếu cùng ngành là các cổ phiếu thuộc cùng một phân ngành cấp 1 theo chuẩn phân ngành GICS.

GICS® (Global Industry Classification Standards – Chuẩn phân ngành toàn cầu) là chuẩn phân ngành được phát triển bởi tổ chức MSCI và S&P Dow Jones Indexes – nhằm cung cấp một công cụ đầu tư hiệu quả, chi tiết và linh hoạt để nhà đầu tư có thể nắm bắt được những thực tế và thay đổi nhanh chóng của các ngành, lĩnh vực.

Hệ thống phân ngành cấp độ 1 của chuẩn GICS xác định 11 lĩnh vực kinh tế chính, trong đó có lĩnh vực Tài chính bao gồm Bảo hiểm, Chứng khoán, Ngân hàng và Tài chính tiêu dùng. Nhóm này chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục VN30, với mức vốn hóa dao động từ 50-60% tổng danh mục.

Do đó, khi quy tắc mới có hiệu lực, tỷ trọng cổ phiếu nhóm tài chính sẽ điều chỉnh giảm xuống dưới mức 40%, trong khi tỷ trọng của các ngành khác gia tăng để bù đắp cho sự điều chỉnh này.

2. Tiêu chí sàng lọc cổ phiếu

- Nâng cao tiêu chí thanh khoản:

Các cổ phiếu thành phần của chỉ số VNAllshare sẽ được xem xét lựa chọn theo khối lượng giao dịch khớp lệnh (KLGD_KL). Cổ phiếu có KLGD_KL nhỏ hơn 300,000 cổ phiếu và giá trị giao dịch khớp lệnh (GTGD_KL) nhỏ hơn 30 tỷ VND sẽ bị loại bỏ khỏi danh sách xem xét. Theo phiên bản HOSE-Index 3.1, KLGD_KL tối thiểu là 100,000 cổ phiếu và GTGD_KL tối thiểu là 10 tỷ VND.

- Bổ sung tiêu chí lợi nhuận sau thuế không âm:

Lợi nhuận sau thuế (LNST) là tiêu chí được xem xét trong việc sàng lọc cổ phiếu vào rổ VN30. LNST tại phiên bản HOSE-Index 4.0 được định nghĩa là LNST được thu thập từ BCTC bán niên được soát xét gần nhất hoặc BCTC năm được kiểm toán gần nhất của tổ chức niêm yết. Sử dụng LNST của công ty mẹ trên BCTC hợp nhất đối với trường hợp tổ chức niêm yết là công ty mẹ. Sử dụng BCTC tổng hợp đối với trường hợp tổ chức niêm yết là đơn vị kế toán cấp trên có đơn vị kế toán trực thuộc.

Các cổ phiếu có LNST âm sẽ bị loại khỏi danh sách xem xét, đồng thời chỉ xét BCTC có ý kiến kiểm toán là chấp nhận toàn phần. Trường hợp cổ phiếu có LNST dương và BCTC có ý kiến kiểm toán là chấp nhận toàn phần nhưng có nội dung vấn đề lưu ý, vấn đề cần nhấn mạnh hoặc vấn đề khác của đơn vị kiểm toán, HOSE lấy ý kiến của Hội đồng chỉ số.

3. Ý nghĩa các thay đổi

Quy tắc Bộ chỉ số HOSE-Index phiên bản 4.0 được điều chỉnh để phù hợp với thực tế, đảm bảo tính ổn định, chất lượng của chỉ số cũng như tăng tính thanh khoản của các cổ phiếu trong rổ chỉ số, cụ thể:

- Bổ sung tiêu chí tài chính về LNST không âm giúp nâng cao chất lượng của các cổ phiếu được sàng lọc vào rổ VN30, khẳng định các doanh nghiệp trong rổ chỉ số này có nền tảng phát triển tốt.

- Tỷ trọng vốn hoá của các mã cổ phiếu cùng ngành trong rổ VN30 được giới hạn ở mức 40% góp phần ổn định cơ cấu ngành và hạn chế việc một ngành chiếm tỷ trọng quá nhiều trong rổ.

- Việc nâng mức khối lượng giao dịch và giá trị giao dịch khớp lệnh khi chọn lọc cổ phiếu giúp tăng tính thanh khoản của các cổ phiếu được chọn vào rổ.

Tác động của việc giảm tỷ trọng nhóm Tài chính

1. Ảnh hưởng đến hiệu suất, tính đa dạng chỉ số VN30

Sau đợt cơ cấu Q1/2025, tại rổ VN30 thêm mới LPB và loại POW khỏi danh mục. Hiện rổ VN30 có 15 cổ phiếu thuộc ngành Tài chính theo quy tắc mới, gồm SSI (Chứng khoán), BVH (Bảo hiểm), và 14 cổ phiếu Ngân hàng (VCB, BID, CTG, STB, LPB, SHB, SSB, ACB, TCB, VIB, VPB, MBB, HDB, TPB); tỷ trọng vốn hóa của nhóm Tài chính chiếm 57.4% tính đến ngày 28/02/2025. Theo đó, việc đưa giới hạn tỷ trọng vốn hóa 40% sẽ làm giảm tỷ trọng nhóm tài chính trong rổ VN30.

Mặc dù, việc giới hạn 40% có thể sẽ làm chỉ số VN30 tăng chậm hơn khi nhóm tài chính tăng giá mạnh, và ngược lại, giảm ít hơn khi nhóm tài chính chịu áp lực điều chỉnh lớn. Tuy nhiên, sự điều chỉnh về tỷ trọng vốn hóa sẽ giúp giảm bớt tác động từ nhóm tài chính lên hiệu suất chung của VN30 và phản ánh toàn diện hơn “nền kinh tế”, tăng tính đa dạng trong rổ VN30.

2. Tác động đến các quỹ ETF

Về dòng vốn đầu tư, khi HOSE cập nhật giới hạn tỷ trọng vốn hóa VN30, các quỹ ETFs đang sử dụng VN30 làm chỉ số tham chiếu sẽ cần giảm tỷ trọng các cổ phiếu tài chính để phân bổ sang các ngành khác. Nhóm tài chính, đặc biệt là các cổ phiếu ngân hàng, không tránh khỏi gặp áp lực trong ngắn hạn.

Theo đánh giá, mặc dù các quỹ đầu tư theo chỉ số sẽ phải tái cơ cấu danh mục nhiều hơn trong năm 2025, song tác động lên thanh khoản thị trường từ hoạt động của những quỹ này chỉ diễn ra trong ngắn hạn. Về dài hạn, nhà đầu tư nên nhìn nhận việc cải thiện và nâng cao chất lượng của HOSE 4.0 là động lực giúp thị trường phát triển bền vững hơn.

3. Ảnh hưởng đến thanh khoản và biến động thị trường

Với Bộ chỉ số HOSE-Index mới, đặc biệt là rổ chỉ số VN30, tiêu chí thanh khoản đã được gia tăng ở cả KLGD và GTGD của cổ phiếu. Trên thế giới, tiêu chí thanh khoản thường là tiêu chí quan trọng trong việc thành lập các chỉ số và là tiêu chí quan trọng của các quỹ ETF, nên việc tăng tính thanh khoản sẽ giúp kích thích các nhà đầu tư chú ý vào rổ danh mục. Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài cũng sẽ ưa thích hơn các danh mục hay rổ chỉ số có tính thanh khoản cao.

Việc nâng tiêu chí thanh khoản cũng giúp giải quyết một vấn đề mà chỉ số chứng khoán Việt Nam hay gặp phải, đó là có những cổ phiếu vốn hóa rất lớn nhưng thanh khoản giao dịch thấp, khiến chỉ số không phản ánh đúng diễn biến thị trường.

Nhìn chung, bộ chỉ số HOSE 4.0 và quy tắc chọn lọc cổ phiếu vào rổ VN30 sẽ giúp “tăng chất” cho thị trường chứng khoán, phản ánh chính xác hơn tình hình của thị trường, dần hướng thị trường nâng cao tính minh bạch, chất lượng, tạo niềm tin nhà đầu tư, từ đó thu hút thêm dòng tiền. Về phía các doanh nghiệp niêm yết sẽ phải nỗ lực hơn nữa để đáp ứng các tiêu chí mới, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng hoạt động.