Chứng quyền và những điều bạn nên biết

Điểm nhấn chính:

- Chứng quyền cho phép nhà đầu tư tham gia vào biến động giá tài sản cơ bản với vốn ít hơn, tận dụng đòn bẩy để thu lợi nhuận cao, đồng thời quản trị rủi ro tài chính ở chi phí mua.

- Quản trị rủi ro tài chính: Giá thị trường, thời gian đáo hạn, biến động giá và lãi suất đều ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị và khả năng sinh lời của chứng quyền.

Kiến thức tài chính cá nhân: Giới thiệu về chứng quyền

Chứng quyền (Stock warrant) là một công cụ tài chính cho phép người nắm giữ quyền (không bắt buộc), mua hoặc bán tài sản cơ bản (thường là cổ phiếu) tại một mức giá cố định trong một khoảng thời gian xác định. Đây là một sản phẩm đầu tư phổ biến, mang lại cơ hội cho nhà đầu tư với số vốn nhỏ hơn so với việc mua trực tiếp tài sản cơ bản. Tuy vậy, cần có kiến thức tài chính cá nhân để quản trị rủi ro tài chính không mong muốn.

Nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một khoản chi phí nhỏ để mua chứng quyền, thay vì đầu tư toàn bộ vào tài sản cơ bản, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính. Đồng thời, chứng quyền giúp giới hạn rủi ro bởi nhà đầu tư không bắt buộc phải thực hiện quyền nếu thị trường không diễn biến theo kỳ vọng, từ đó mức lỗ tối đa chỉ giới hạn ở giá mua chứng quyền. Sản phẩm này cũng tận dụng đòn bẩy tài chính, cho phép nhà đầu tư hưởng lợi từ các biến động giá lớn của tài sản cơ bản mà không cần đầu tư số vốn lớn.

Tuy nhiên, để quản trị rủi ro tài chính, bạn cũng cần hiểu giá chứng quyền chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau.

- Đầu tiên là giá thị trường của tài sản cơ bản và giá thực hiện quyền, hai yếu tố quyết định giá trị nội tại của chứng quyền. Sự chênh lệch giữa hai yếu tố này càng lớn thì giá trị chứng quyền càng cao.

- Thứ hai, thời gian đáo hạn cũng ảnh hưởng đến giá trị của chứng quyền, với thời gian đáo hạn càng dài, giá trị chứng quyền càng cao do nhà đầu tư có thêm thời gian để theo dõi biến động thị trường.

- Biến động giá của tài sản cơ bản cũng là yếu tố quan trọng, bởi mức độ dao động giá càng lớn thì khả năng tạo ra lợi nhuận từ chứng quyền càng cao, làm tăng giá trị của nó.

- Cuối cùng, lãi suất cũng tác động đến giá chứng quyền thông qua chi phí cơ hội. Khi lãi suất tăng, nhà đầu tư mua chứng quyền mua sẽ hưởng lợi từ việc trì hoãn thanh toán giá thực hiện đến ngày đáo hạn, giúp tiết kiệm một khoản tiền. Điều này khiến giá chứng quyền mua tăng khi lãi suất tăng, trong khi giá chứng quyền bán lại giảm.  

Kiến thức tài chính cá nhân: Chứng quyền có đảm bảo

Chứng quyền có đảm bảo (Covered Warrant) là một loại chứng khoán phái sinh do các công ty chứng khoán phát hành và được niêm yết trên sàn chứng khoán với mã giao dịch riêng. Loại chứng khoán này mang lại cho nhà đầu tư quyền mua một cổ phiếu cụ thể vào một thời điểm trong tương lai với mức giá đã được xác định trước. Để phát hành chứng quyền, các công ty chứng khoán phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp phép.

Chứng quyền có đảm bảo hiện tại bao gồm hai loại chính: chứng quyền mua và chứng quyền bán. Chứng quyền mua giúp nhà đầu tư thu lợi từ việc cổ phiếu cơ sở tăng giá, trong khi chứng quyền bán giúp kiếm lời khi cổ phiếu cơ sở giảm giá. Tuy nhiên, tại thị trường Việt Nam, chỉ có chứng quyền mua được giao dịch phổ biến, còn chứng quyền bán chưa được triển khai.

Ví dụ, nếu công ty chứng khoán B phát hành chứng quyền của cổ phiếu ABC với mã CWABC01, thì chứng quyền này không do công ty ABC phát hành, mà thông qua công ty chứng khoán B. Để đảm bảo khả năng thanh toán, công ty B cần phải mua trước một lượng cổ phiếu ABC nhất định làm tài sản đảm bảo. Sau đó, chứng quyền này được phát hành với mức giá xác định, và nhà đầu tư có thể giao dịch chứng quyền tương tự như cổ phiếu thông thường.

Một số đặc điểm nổi bật của chứng quyền có đảm bảo bao gồm:

- Chứng quyền được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán tương tự như cổ phiếu.

- Các tổ chức tài chính phát hành chứng quyền cần có sự cấp phép từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

- Mục đích phát hành là cung cấp thêm lựa chọn đầu tư và tạo thu nhập cho các công ty chứng khoán.

- Chứng quyền có đảm bảo có thể dựa trên nhiều loại tài sản cơ bản như cổ phiếu hoặc chứng chỉ quỹ, giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Giá của chứng quyền sẽ biến động dựa trên sự thay đổi giá của chứng khoán cơ sở. Khi phát hành lần đầu (IPO), chứng quyền được bán với một mức giá cố định do công ty chứng khoán xác định. Sau khi niêm yết, giá chứng quyền sẽ thay đổi theo diễn biến của cổ phiếu cơ sở. Nhà đầu tư có thể bán chứng quyền khi nó được niêm yết trên sàn hoặc giữ đến ngày đáo hạn.

Ví dụ, với mức giá 15,000 VND/CW, nhà đầu tư có cơ hội nhận chênh lệch giá từ cổ phiếu VNM trong tương lai. Nếu nhà đầu tư giữ chứng quyền đến ngày đáo hạn, họ sẽ nhận được phần chênh lệch giữa giá thanh toán và giá thực hiện. Giá thanh toán được tính dựa trên mức trung bình của giá cổ phiếu cơ sở trong 5 phiên giao dịch trước ngày đáo hạn, còn giá thực hiện là giá đã được xác định trước khi mua chứng quyền và không thay đổi theo thời gian.  

So sánh giữa chứng quyền và các sản phẩm tài chính khác

So sánh giữa chứng quyền và các sản phẩm tài chính khác giúp nhà đầu tư hiểu rõ sự khác biệt giữa các công cụ này và cách chúng hoạt động trên thị trường.

1. Chứng quyền có bảo đảm và hợp đồng tương lai

Trước hết, chứng quyền có bảo đảm và hợp đồng tương lai khác nhau ở nhiều điểm quan trọng. Hợp đồng tương lai được phát hành bởi Sở giao dịch chứng khoán (Sở GDCK) và yêu cầu người tham gia ký quỹ để đảm bảo khả năng thanh toán, trong khi chứng quyền có bảo đảm được phát hành bởi tổ chức tài chính và không yêu cầu ký quỹ, giúp sản phẩm này dễ tiếp cận hơn với nhà đầu tư. Thị trường giao dịch của hợp đồng tương lai là thị trường phái sinh, còn chứng quyền giao dịch trên thị trường cổ phiếu, với việc sử dụng tài khoản hiện tại để giao dịch.

Một điểm khác biệt nữa giữa chứng quyền và hợp đồng tương lai nằm ở rủi ro thanh toán. Hợp đồng tương lai có trung tâm bù trừ chịu trách nhiệm đảm bảo khả năng thanh toán và xử lý các rủi ro liên quan, trong khi chứng quyền không có cơ chế này. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư chứng quyền phải đối mặt với rủi ro nếu tổ chức phát hành mất khả năng thanh toán.

2. Chứng quyền và hợp đồng quyền chọn

Bên cạnh đó, so sánh giữa chứng quyền và hợp đồng quyền chọn cũng cho thấy một số điểm tương đồng và khác biệt. Cả hai sản phẩm đều cho phép nhà đầu tư mua quyền mà không bắt buộc phải thực hiện, giúp họ giảm thiểu rủi ro so với việc đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ bản. Tuy nhiên, chứng quyền không yêu cầu ký quỹ, trong khi hợp đồng quyền chọn yêu cầu bên bán quyền chọn phải ký quỹ để đảm bảo thanh toán. Một điểm khác nữa là khả năng bán khống: hợp đồng quyền chọn cho phép nhà đầu tư bán khống mà không cần nắm giữ tài sản, còn chứng quyền không có tính năng này.

Cuối cùng, về rủi ro lợi nhuận, cả chứng quyền và hợp đồng quyền chọn đều giới hạn rủi ro cho người mua bằng mức phí mua quyền, trong khi người bán phải đối mặt với rủi ro không giới hạn, giống như trong hợp đồng tương lai. Điều này làm cho chứng quyền trở thành một công cụ đầu tư linh hoạt và phù hợp cho những nhà đầu tư muốn tận dụng biến động giá mà không cần phải cam kết toàn bộ số vốn lớn như khi đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ bản.  

Lợi ích và quản trị rủi ro tài chính khi đầu tư chứng quyền

Lợi ích và quản trị rủi ro tài chính khi đầu tư vào chứng quyền là những yếu tố quan trọng mà nhà đầu tư cần cân nhắc trước khi quyết định tham gia.

Về lợi ích, chứng quyền mang lại cho nhà đầu tư cơ hội tiếp cận thị trường với chi phí thấp. Nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một khoản tiền nhỏ hơn so với việc mua trực tiếp cổ phiếu cơ sở, nhưng vẫn có khả năng thu lợi từ biến động giá của cổ phiếu đó. Tính đòn bẩy cao của chứng quyền giúp gia tăng lợi nhuận khi cổ phiếu cơ sở tăng giá mạnh. Ngoài ra, chứng quyền cũng có tính linh hoạt, nhà đầu tư có thể mua bán trên sàn hoặc giữ đến ngày đáo hạn tùy theo chiến lược cá nhân. Đặc biệt, với việc giới hạn lỗ bằng mức giá mua chứng quyền, nhà đầu tư có thể quản lý rủi ro tốt hơn.

Tuy nhiên, rủi ro của chứng quyền cũng không thể bỏ qua. Đầu tiên, nếu cổ phiếu cơ sở không tăng giá theo kỳ vọng hoặc giảm mạnh, chứng quyền có thể mất toàn bộ giá trị và nhà đầu tư sẽ mất toàn bộ khoản đầu tư ban đầu. Thêm vào đó, do tính chất biến động cao của giá chứng quyền phụ thuộc vào giá cổ phiếu cơ sở, giá chứng quyền có thể dao động lớn trong ngắn hạn, khiến nhà đầu tư khó đoán trước được xu hướng thị trường. Cuối cùng, rủi ro thanh khoản cũng là một yếu tố cần xem xét, vì không phải lúc nào nhà đầu tư cũng có thể dễ dàng bán chứng quyền trên thị trường khi cần thiết.

Tóm lại, chứng quyền mang lại nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn, nhưng cũng đi kèm với những rủi ro mà nhà đầu tư cần hiểu rõ kiến thức tài chính cá nhân để có thể đưa ra quyết định đầu tư phù hợp và quản trị rủi ro tài chính một cách hiệu quả/.