Khi Trung Quốc ngừng mua thiết bị của ASML

Điểm nhấn chính:

- Trung Quốc đẩy mạnh tự chủ công nghệ thông qua chiến lược “Made in China 2025” (MIC 2025), đầu tư mạnh vào SMIC, Huawei và phát triển thiết bị thay thế nhập khẩu, bao gồm công nghệ quang khắc EUV nội địa.

- Giá cổ phiếu ASML giảm mạnh khi nhà đầu tư điều chỉnh kỳ vọng về khả năng tăng trưởng của công ty trong bối cảnh thị trường Trung Quốc suy yếu.​  

ASML mất đi thị trường lớn

Trung Quốc từ chối mua từ ASML đã trở thành một dấu mốc quan trọng trong cục diện địa chính trị công nghệ. Trung Quốc từng là một trong những thị trường quan trọng nhất của ASML. Trong Q2/2024, doanh thu từ Trung Quốc chiếm tới 49% tổng doanh thu của ASML, đạt 2.55 tỷ USD. Tuy nhiên, do các hạn chế xuất khẩu và áp lực từ thuế quan mới của Mỹ trong năm 2025 → Xem thêm: Trung Quốc hướng đến tự chủ trong sản xuất công nghệ bán dẫn. Tỷ trọng doanh thu của Trung Quốc đã giảm xuống còn 25% nhưng nhu cầu mua hàng của ASML vẫn còn tương đối cao. Nếu Trung Quốc tiếp tục dừng mua thiết bị DUV hoặc chuyển sang sử dụng thiết bị nội địa trong chiến lược tự chủ công nghệ bán dẫn, ASML có thể mất hàng tỷ euro doanh thu mỗi năm, ảnh hưởng đến tăng trưởng dài hạn và buộc phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh.​

Ảnh hưởng đến quy mô kinh tế

ASML sản xuất các hệ thống EUV và DUV rất phức tạp và tốn kém, với sản lượng hạn chế mỗi năm. Năm 2023, công ty đã bán 53 hệ thống EUV và 396 hệ thống DUV, lần lượt đạt 9.1 tỷ EUR và 12.3 tỷ EUR. Công đoạn sản xuất các hệ thống quang khắc EUV và DUV của ASML đòi hỏi kỹ thuật tiên tiến và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bộ phận trong chuỗi cung ứng. Mỗi hệ thống EUV có giá bán khoảng 150 triệu EUR, trong khi các hệ thống DUV có giá từ 30 triệu đến 50 triệu EUR, tùy thuộc vào từng cấu hình. Nếu sản lượng bán ra giảm do mất khách hàng Trung Quốc, chi phí sản xuất mỗi máy sẽ tăng, ảnh hưởng đến lợi nhuận gộp và khả năng cạnh tranh về giá với các khách hàng khác.​

Tác động lên Mỹ và các nước phương Tây

Mỹ mất đòn bẩy công nghệ cốt lõi

Trung Quốc đã đạt được những bước tiến đáng kể trong việc phát triển công nghệ bán dẫn nội địa. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược Made in China 2025 (MIC 2025), vốn đặt mục tiêu tự chủ công nghệ bán dẫn và hạn chế phụ thuộc vào phương Tây. Cụ thể, SMIC đã sản xuất thành công chip 7nm cho Huawei Mate 60 Pro mà không cần sử dụng công nghệ quang khắc EUV, vốn bị hạn chế xuất khẩu từ phương Tây. Gần đây, SMIC còn được cho là đã sản xuất chip 5nm bằng cách sử dụng công nghệ DUV kết hợp với kỹ thuật SAQP (Self-Aligned Quadruple Patterning). Những thành tựu này cho thấy Trung Quốc có khả năng phát triển công nghệ bán dẫn tiên tiến mà không cần đến thiết bị từ các công ty phương Tây như ASML hay Applied Materials. Điều này làm suy yếu hiệu quả của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.

ASML và ngành bán dẫn châu Âu bị ảnh hưởng nặng

Điều đáng chú ý là trong khi Mỹ ban hành các lệnh kiểm soát xuất khẩu để kiềm chế Trung Quốc, thì chính châu Âu mới là bên chịu thiệt hại kinh tế lớn nhất, do các công ty như ASML không còn được tiếp cận thị trường giàu tiềm năng này. Đây là ví dụ điển hình cho việc châu Âu đang “chịu thiệt thay Mỹ”, hy sinh lợi ích thương mại để tuân theo các chiến lược địa chính trị của Washington, một điều ngày càng gây tranh cãi trong nội bộ EU.

Mỹ chịu “hiệu ứng ngược” từ việc trừng phạt Trung Quốc

Mục tiêu ban đầu của các lệnh trừng phạt từ Mỹ là kiềm chế khả năng tiếp cận công nghệ sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc, từ đó làm chậm lại tốc độ phát triển ngành bán dẫn nước này. Tuy nhiên, các động thái gần đây từ Bắc Kinh lại cho thấy một kịch bản hoàn toàn ngược lại đang diễn ra. SMIC được cho là đã tiếp tục thu hẹp tiến trình sản xuất xuống 5nm, vẫn chỉ với thiết bị DUV – cho thấy Trung Quốc không chỉ đang “đi đường vòng”, mà còn thực sự bẻ gãy hiệu lực chiến lược của lệnh cấm vận.

Trung Quốc cũng đã đầu tư hàng trăm tỷ USD thông qua Quỹ đầu tư IC quốc gia để thúc đẩy nội địa hóa toàn bộ chuỗi cung ứng bán dẫn, từ vật liệu, thiết kế cho đến chế tạo và kiểm định. Sự "lì đòn" và sáng tạo kỹ thuật này khiến giới phân tích phương Tây lo ngại rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu không những không đạt được mục tiêu, mà còn thúc đẩy Trung Quốc tự chủ nhanh hơn, tạo ra một đối thủ đáng gờm hơn trong dài hạn. Đây là ví dụ điển hình của “hiệu ứng boomerang” – khi đòn đánh ban đầu lại quay về gây tổn thất cho chính người ra đòn.

Tác động lên giá cổ phiếu của ASML

Trong năm 2025, cổ phiếu ASML tiếp tục chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố địa chính trị, đặc biệt là mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Việc Trung Quốc từ chối mua từ ASML và đẩy mạnh tự chủ công nghệ bán dẫn theo định hướng MIC 2025 khiến triển vọng tăng trưởng doanh thu chịu áp lực. Nhiều chuyên gia dự báo doanh thu từ Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 25% so với mức 20% dự phóng trước đó trong năm 2025.

Sự sụt giảm này đã phản ánh rõ rệt trên thị trường chứng khoán. Cổ phiếu ASML đã giảm khoảng 7% vào ngày 16 tháng 4 năm 2025, sau khi công ty công bố dự báo doanh thu yếu hơn kỳ vọng, với doanh thu Q1/2025 đạt hơn 8 tỷ USD, tăng 46.34% so với cùng kỳ. Dự phóng cho cả năm 2025, doanh thu của ASML toàn hệ thống đạt 25 tỷ USD, trong đó thị trường Trung Quốc đạt 7 tỷ USD, thấp hơn mức 9 tỷ USD trong năm 2024. Điều này cho thấy nhà đầu tư đang điều chỉnh kỳ vọng về khả năng tăng trưởng của công ty trong bối cảnh thị trường Trung Quốc suy yếu.​

Nguồn: Tititada Research

Về mặt định giá, hệ số P/E của ASML hiện dao động trong khoảng 26.8x trên theo số liệu investing.com, thấp hơn so với mức trung bình 5 năm là 31.5x . Việc giảm doanh thu từ Trung Quốc có thể khiến hệ số P/E giảm thêm, phản ánh sự điều chỉnh kỳ vọng của nhà đầu tư đối với tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai.  

Trung Quốc dừng mua từ ASML có phải là bước đi đúng?

Việc Trung Quốc đẩy mạnh phát triển ngành bán dẫn nội địa và chủ động giảm phụ thuộc vào các thiết bị sản xuất chip từ phương Tây, đặc biệt là các máy quang khắc EUV từ ASML, không chỉ là một bước đi công nghệ, mà là một đòn phản công mang tính chiến lược trong cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung đang leo thang.

- Không đối đầu trực tiếp, nhưng vô hiệu hóa thế chủ động của Mỹ: Thay vì trả đũa bằng các biện pháp thương mại trực tiếp, Trung Quốc chọn cách âm thầm "tách mình ra khỏi bàn chơi do Mỹ dẫn dắt". Việc tự chủ về bán dẫn đồng nghĩa với việc Bắc Kinh không còn phải phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu mà Mỹ đang cố kiểm soát bằng lệnh cấm và hạn chế xuất khẩu công nghệ cao. Đây chính là trọng tâm chiến lược Made in China 2025 nhằm xây dựng một hệ sinh thái công nghệ độc lập.

- Gửi thông điệp mạnh mẽ “Chúng tôi sẽ xây sân chơi riêng và không cần các ông nữa.”: Khi Trung Quốc chủ động chuyển hướng phát triển ngành bán dẫn quốc nội, họ đang nói với thế giới rằng “cuộc chơi này không còn do Mỹ và đồng minh phương Tây định đoạt.
- Biến áp lực thành động lực tăng tốc nội địa hóa: Chính những hạn chế từ phía Mỹ đã tạo ra “điểm bùng phát” cho nỗ lực tự chủ công nghệ tại Trung Quốc. Việc sản xuất thành công các chip tiên tiến mà không cần đến công nghệ của phương Tây là minh chứng cho sự thành công trong chiến lược tự chủ công nghệ bán dẫn.

Giành thế chủ động dài hạn trong tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu: - Giành thế chủ động dài hạn trong tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu: Khi Trung Quốc tăng tốc xây dựng hệ sinh thái bán dẫn nội địa – từ thiết kế, sản xuất đến thiết bị và vật liệu, Trung Quốc không chỉ đối phó với lệnh cấm, mà đang định hình lại cấu trúc chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.