Green New Deal là gì và tại sao Trump tạm dừng nó?

Điểm nhấn chính:

- Thỏa thuận Xanh Mới là một kế hoạch nhằm giảm phát thải CO2 và thu hẹp bất bình đẳng kinh tế nhằm cải thiện môi trường và kinh tế xã hội.

- Donal Trump cho rằng Thỏa thuận Xanh mới cho phép chính phủ can thiệt quá sâu vào hoạt độnh kinh tế và đe dọa ngành năng lượng truyền thống Mỹ.  

Green New Deal là gì?

Thỏa thuận Xanh mới (Green New Deal hay GND) là một kế hoạch tổng hợp nhằm đồng thời giảm phát thải CO2 và thu hẹp bất bình đẳng kinh tế, với ý tưởng dựa trên lý thuyết tài chính của Keynes và lý thuyết tiền tệ hiện đại (MMT). GND được xây dựng trên cơ sở tạo ra các công việc xanh, bền vững và đảm bảo thu nhập cho người dân, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào ngành nhiên liệu hóa thạch.

Chính sách Kinh tế xanh mới được ra đời bởi Thomas Friedman - người đoạt giải Pulitzer vào tháng 1 năm 2007. Friedman nhận ra một giải pháp cho biến đổi khí hậu đòi hỏi tiền bạc, công sức và làm đảo lộn ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch. Ông lập luận rằng việc chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch sẽ đòi hỏi chính phủ phải tăng giá, đưa ra các tiêu chuẩn năng lượng cao hơn và thực hiện một dự án công nghiệp lớn để mở rộng quy mô công nghệ xanh.

Vì thế, sẽ không có một giải pháp nào dễ dàng và ngon nghẻ để thay đổi khí hậu như các chính trị gia hy vọng.

“Lời kêu gọi tập hợp đúng đắn là cho một 'Thỏa thuận Xanh Mới'”, Friedman viết, ám chỉ đến các chương trình trong nước của cựu Tổng thống Franklin D. Roosevelt nhằm giải cứu đất nước khỏi cuộc Đại suy thoái. “Nếu bạn đã lắp một cối xay gió trong sân nhà hoặc một số tấm pin mặt trời trên mái nhà, thì hãy cầu nguyện cho trái tim bạn. Nhưng chúng ta sẽ chỉ làm xanh thế giới khi chúng ta thay đổi bản chất của lưới điện - chuyển nó khỏi than hoặc dầu bẩn sang than sạch và năng lượng tái tạo”.

Stanford Report cho rằng Green New Deal sẽ loại bỏ 62,000 ca tử vong do ô nhiễm không khí mỗi năm tại Hoa Kỳ và giúp người nộp thuế tiết kiệm được 600 tỷ đô la mỗi năm. GND còn tiết kiệm 3.3 nghìn tỷ đô la mỗi năm cho thế giới do giảm lượng khí thải của Hoa Kỳ. Những khoản tiết kiệm này sẽ tiếp tục trong 100 năm. Quá trình chuyển đổi sẽ tạo ra 2 triệu việc làm ròng so với những việc làm bị mất ở Hoa Kỳ.

Mục tiêu của Thỏa thuận Xanh mới

Mục tiêu chính của kế hoạch là giảm lượng khí thải nhà kính của Hoa Kỳ xuống mức bằng 0 và đáp ứng 100% nhu cầu điện trong nước thông qua các nguồn năng lượng sạch, tái tạo và không phát thải vào năm 2030. Đồng thời kêu gọi tạo việc làm, cùng với việc tiếp cận thiên nhiên, không khí và nước sạch, thực phẩm lành mạnh, môi trường bền vững và khả năng phục hồi của cộng đồng bằng cách:

- Cung cấp các khoản đầu tư và huy động vốn để giúp đỡ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu.

- Sửa chữa và nâng cấp cơ sở hạ tầng hiện có để chống chọi với thời tiết khắc nghiệt và đảm bảo tất cả các dự luật liên quan đến cơ sở hạ tầng tại Quốc hội đều giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

- Đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo.

- Đầu tư vào sản xuất và công nghiệp để thúc đẩy tăng trưởng sử dụng năng lượng sạch.

- Xây dựng hoặc nâng cấp thành lưới điện thông minh, phân tán và tiết kiệm năng lượng, cung cấp điện giá cả phải chăng.

- Nâng cấp tất cả các tòa nhà hiện có và xây dựng tòa nhà mới để đạt hiệu quả sử dụng năng lượng, hiệu quả sử dụng nước, an toàn, giá cả phải chăng, thoải mái và độ bền tối đa.

- Hỗ trợ nông nghiệp gia đình, đầu tư vào nông nghiệp bền vững và xây dựng hệ thống thực phẩm bền vững và công bằng hơn.

- Đầu tư vào hệ thống giao thông, cụ thể là cơ sở hạ tầng và sản xuất xe không phát thải, giao thông công cộng và đường sắt cao tốc.

- Khôi phục hệ sinh thái thông qua bảo tồn đất, trồng rừng và các dự án dựa trên khoa học.

- Dọn dẹp chất thải nguy hại hiện có và các địa điểm bị bỏ hoang.

- Xác định các nguồn ô nhiễm và khí thải chưa biết.

- Làm việc với cộng đồng quốc tế để tìm ra giải pháp và giúp họ đạt được Thỏa thuận Xanh mới.

Thỏa thuận Xanh mới tốn kém như thế nào?

Diễn đàn Hành động Hoa Kỳ (American Action Forum) ước tính chi phí mà GND có thể mang lại lên tới 93 nghìn tỷ USD trong 10 năm dựa trên chi phí chăm sóc sức khỏe, an ninh lương thực và nhà ở xanh. Tổng thống Donald Trump cho rằng GND sẽ tốn tới 100 nghìn tỷ USD.

Mục đích của GND là chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng táo tạo, điều này sẽ gây mất hơn 5 nghìn tỷ USD chỉ để chuyển từ than, hạt nhân và khí đốt tự nhiên sang 100% năng lượng tái tạo.

Chi phí bổ sung cho chính sách Medicare for All ở mức 8.6% GDP tương đương 1.76 nghìn tỷ USD/năm, chi phí đại học miễn phí ở mức 1.7% GDP tương đương 0.35 nghìn tỷ USD/năm và bản thân GND cũng tiêu tốn số tiền ở mức 2% GDP tương đương 0.41 nghìn tỷ USD/năm để triển khai. Nếu có các khoản tài trợ ở mức 1% GDP, thì chi phí để vận hành GNP khiến GDP tăng ròng 2.32 nghìn tỷ USD mỗi năm.

Dưới đây là bảng ước tính chi phí cho Thỏa thuận Xanh mới của Thượng Nghị sĩ Bernie Sanders:

Chính phủ chi trả cho Green New Deal bằng cách nào?

Câu hỏi đặt ra ở đây là Chính phủ lấy đâu ra tiền để chi trả cho Thỏa thuận Xanh mới mỗi năm?

Một lập luận phổ biến về Quốc hội chi trả cho chi phí của một chương trình hoặc gói kích thích mới là thông qua chi tiêu thâm hụt.

Vì vậy, Hoa Kỳ vay tiền từ các nhà đầu tư và sau đó trả lại thông qua thuế. Nhưng điều đó sẽ càng làm tăng thêm thâm hụt, gây nguy hiểm cho thế hệ tương lai của người Mỹ về mức nợ quốc gia không bền vững cũng nguy hiểm như một nền kinh tế không bền vững về mặt môi trường. Vì vậy, Hoa Kỳ sẽ phải tìm nguồn doanh thu mới để tài trợ cho hỗ trợ bổ sung của chính phủ cho nghiên cứu và phát triển năng lượng sạch, cơ sở hạ tầng xanh, lưới truyền tải thông minh, giao thông công cộng và các chương trình khác theo bất kỳ Thỏa thuận Xanh Mới nào. Hai trong số những cách chính để thực hiện điều đó là tăng doanh thu mới hoặc tìm kiếm khoản tiết kiệm ở nơi khác trong ngân sách.

Về mặt doanh thu, thông qua thuế carbon là một trong những cách tốt nhất. Mức thuế 20 đô la cho mỗi tấn carbon tăng theo thời gian với tốc độ cao hơn một chút so với lạm phát sẽ tăng khoảng 96 tỷ đô la doanh thu mỗi năm. Đồng thời, nó sẽ giảm lượng khí thải carbon xuống 11.1 tỷ tấn cho đến năm 2030.

Nói cách khác, thuế carbon không chỉ giúp gây quỹ để chi trả cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh mà còn thúc đẩy sự thay đổi đó.

Về mặt tiết kiệm, việc xóa bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch là một mục tiêu đặc biệt phù hợp. Trợ cấp cho người tiêu dùng đối với nhiên liệu hóa thạch và trợ cấp cho nhà sản xuất đối với than đá khiến người nộp thuế Hoa Kỳ tốn gần 9 tỷ đô la một năm. Những khoản trợ cấp này có thể được chuyển đổi để trang trải một số chi phí theo Thỏa thuận Xanh mới. Điều này sẽ giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn.

Tại sao Trump loại bỏ chi tiêu cho Green New Deal?

Theo Stanford Report, GND không có điểm yếu về mặt kỹ thuật hay kinh tế, nhưng sự phản đối về mặt xã hội và chính trị là rất đáng gờm. Ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch có rất nhiều rủi ro, và người ủng hộ năng lượng hóa thạch sẽ gieo rắc sự nghi ngờ và phản đối mọi luật lệ loại bỏ chúng.

Mục đích của GND như đã viết ban đầu là "chuyển đổi khỏi nhiên liệu hạt nhân và hóa thạch càng sớm càng tốt", vì vậy những người làm trong ngành hạt nhân cũng sẽ cố gắng phản đối. Ngoài ra, nhiều người không quan tâm theo cách này hay cách khác và chỉ không muốn thay đổi lối sống hiện tại của họ, vì vậy rất khó để khuyến khích họ thay đổi.

Trump là người hoài nghi mạnh mẽ về năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và các trang trại gió ngoài khơi, Trump hoặc chiến dịch tranh cử của ông đã nói rằng hầu hết các kế hoạch của ông liên quan đến việc bãi bỏ các quy định hiện hành và trao quyền cho ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch.

Đầu tiên, Trump thuộc Đảng Cộng hòa – nhóm này thường ủng hộ cơ chế thị trường cạnh tranh tự do hơn là sự can thiệp của chính phủ như Đảng Dân chủ. Vì thế, Thỏa thuận Xanh Mới đề xuất các biện pháp can thiệp lớn của chính phủ để chống lại biến đổi khí hậu, bao gồm cả việc điều chỉnh khí thải và đặt ra các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng, mà Trump và nhiều người bảo thủ coi là sự can thiệp quá mức của chính phủ và hạn chế hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh đó, Trump cho rằng Thỏa thuận Xanh mới sẽ gây tổn hại đến nền kinh tế Hoa Kỳ bằng cách xóa bỏ việc làm, đặc biệt là trong các ngành dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá. Ông thường coi đó là mối đe dọa đối với các ngành năng lượng truyền thống, cho rằng nó sẽ dẫn đến thuế suất và giá năng lượng cao hơn.

Trump và nhiều đảng viên Cộng Hòa coi Thỏa thuận Xanh mới là biểu tượng của ý thức hệ cánh tả, thúc đẩy chi tiêu rộng rãi của chính phủ và các chính sách môi trường mà họ cho là quá cực đoan. Họ thường đóng khung Thỏa thuận Xanh Mới như một phần của chương trình nghị sự xã hội chủ nghĩa, liên kết nó với các vấn đề rộng hơn về kiểm soát của chính phủ đối với các ngành công nghiệp tư nhân.

Ngoài ra, việc phản đối Thỏa thuận Xanh Mới cũng phù hợp với cơ sở của Trump, nhiều người trong số họ hoài nghi về biến đổi khí hậu hoặc ưu tiên tăng trưởng kinh tế hơn chính sách môi trường. Lập trường chống lại Thỏa thuận Xanh Mới của ông giúp ông hấp dẫn những cử tri làm việc trong các ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch hoặc cảnh giác với các cải cách môi trường nhanh chóng.