Quy định niêm yết cổ phiếu tại Việt Nam

Điểm nhấn chính:

- Các công ty cần phải tuân thủ các điều kiện nhất định để được niêm yết trên thị trường chứng khoán.

- Cách bắt đầu đầu tư chứng khoán: Việc đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn niêm yết trên sàn là bước đầu quan trọng để công ty tham gia thị trường chứng khoán.  

Cách bắt đầu đầu tư chứng khoán: Điều kiện niêm yết chung trên sàn chứng khoán HOSE và HNX

Niêm yết chứng khoán là việc đưa chứng khoán có đủ điều kiện niêm yết vào giao dịch trên hệ thống giao dịch cho chứng khoán niêm yết. Tại Việt Nam, để niêm yết trên các sàn chứng khoán, công ty phải đáp ứng các điều kiện sau:

Điều kiện về vốn điều lệ

- Số vốn điều lệ đã góp ở thời điểm đăng ký chào bán của công ty phải từ 30 tỷ đồng trở lên được tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán.

Điều kiện về thời gian và kết quả hoạt động

- Hoạt động kinh doanh trên 01 năm dưới hình thức công ty cổ phần tính đến thời điểm đăng ký niêm yết (trừ trường hợp Doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hoá gắn với niêm yết).

- Hoạt động kinh doanh 02 năm liên tục trước thời điểm đăng ký niêm yết phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính tới năm đăng ký niêm yết.

- Công ty hiện không thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà chưa được xóa án tích.

Điều kiện về cơ cấu cổ đông

- Đại hội đồng cổ đông đã thông qua quyết định phát hành và phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán cổ phiếu.

- Tối thiểu 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của Công ty phải được bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không thuộc nhóm cổ đông lớn. Trường hợp Công ty có vốn điều lệ từ 1,000 tỷ đồng trở lên thì tối thiểu 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của Công ty.

- Các cổ đông lớn phải cam kết cùng nhau nắm tối thiểu 20% vốn điều lệ của Công ty trong thời gian tối thiểu 01 năm kể từ ngày kết thúc chào bán.

Điều kiện khác

- Doanh nghiệp yêu cầu niêm yết phải có hồ sơ Đăng ký niêm yết cổ phiếu hợp lệ.

- Đã giao dịch trên hệ thống giao dịch Upcom tối thiểu 02 năm, trừ trường hợp công ty đã chào bán cổ phiếu ra công chúng, doanh nghiệp cổ phần hóa;

- Công ty phải cung cấp đầy đủ thông tin tài chính và báo cáo tài chính kiểm toán trong khoảng thời gian được yêu cầu, tuân thủ quy định về việc công bố thông tin theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

- Được công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu ra công chúng. Ngoại trừ công ty có yêu cầu niêm yết là công ty chứng khoán.

- Công ty chứng khoán phải mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của đợt chào bán lần đầu tiên ra công chúng.

- Công ty, người đại diện theo pháp luật không bị xử lý vi phạm trong vòng 2 năm tính tới thời điểm đăng ký niêm yết do thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán, thị trường chứng khoán.  

Điều kiện niêm yết trên sàn HoSE

Đối với Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE), để được niêm yết, công ty phải đáp ứng các điều kiện đặc biệt sau:

- Vốn điều lệ đã góp từ 120 tỷ đồng Việt Nam trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán tại thời điểm đăng ký niêm yết;

- Có ít nhất 02 năm hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần tính đến thời điểm đăng ký niêm yết (trừ trường hợp Doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa gắn với niêm yết).

- Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) được tính căn cứ trên “vốn chủ sở hữu bình quân” năm gần nhất đạt tối thiểu 5%.

- Không có khoản nợ phải trả quá hạn trên 01 năm tính đến thời điểm đăng ký niêm yết, không có lỗ lũy kế, tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán báo cáo tài chính.

- Tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 300 cổ đông không phải cổ đông lớn nắm giữ, trừ trường hợp DNNN chuyển đổi thành công ty cổ phần theo quy định.

- Các cổ đông lớn phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình sở hữu trong vòng 6 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% số cổ phiếu trong 6 tháng tiếp theo, không tính cổ phiếu thuộc sở hữu của Nhà nước.

Điều kiện niêm yết trên sàn HNX

Đối với Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), để được niêm yết, công ty phải đáp ứng các điều kiện đặc biệt sau:

- Vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng Việt Nam trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán tại thời điểm đăng ký niêm yết;

- Có ít nhất 01 năm hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần tính đến thời điểm đăng ký niêm yết (trừ trường hợp Doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa gắn với niêm yết).

- Tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) được tính căn cứ trên “vốn chủ sở hữu bình quân” năm gần nhất đạt tối thiểu 5%.

- Không có khoản nợ phải trả quá hạn trên 01 năm tính đến thời điểm đăng ký niêm yết, không có lỗ lũy kế, tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán báo cáo tài chính.

- Tối thiểu 15% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 cổ đông không phải cổ đông lớn nắm giữ, trừ trường hợp DNNN chuyển đổi thành công ty cổ phần theo quy định.

- Các cổ đông lớn phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình sở hữu trong vòng 6 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% số cổ phiếu trong 6 tháng tiếp theo, không tính cổ phiếu thuộc sở hữu của Nhà nước.  

Điều kiện niêm yết trên UPCoM

Để được niêm yết ở hệ thống giao dịch UPCoM, công ty cũng cần đảm bảo các yêu cầu nhất định. Tuy nhiên, yêu cầu về độ minh bạch, công khai, tính thanh khoản và chất lượng doanh nghiệp thấp hơn hai sàn HNX và HSX. Theo đó, đối tượng đăng ký giao dịch trên UPCoM gồm:

- Công ty đại chúng không niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán;

- Công ty bị hủy bỏ niêm yết bắt buộc hoặc hủy bỏ niêm yết tự nguyện nhưng vẫn đáp ứng điều kiện là công ty đại chúng;

- Doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc đối tượng phải đăng ký giao dịch theo quy định pháp luật.

Để trở thành công ty đại chúng, công ty cổ phần phải thỏa mãn một trong hai điều kiện quy định tại Luật Chứng khoán như sau:

- Công ty có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên và có tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn nắm giữ; hoặc

- Công ty đã thực hiện chào bán thành công cổ phiếu lần đầu ra công chúng thông qua đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Như vậy, để đủ điều kiện giao dịch trên UPCoM thì doanh nghiệp phải thỏa mãn là công ty đại chúng và thuộc một trong các đối tượng được đăng ký giao dịch đã nêu trên.

Những điều kiện niêm yết là một phần quan trọng trong quá trình một công ty tham gia thị trường chứng khoán. Các công ty cần đảm bảo rằng họ đáp ứng được các yêu cầu tài chính, quản lý và thông tin để có thể tạo ra giá trị cho cổ đông và đảm bảo sự minh bạch trong giao dịch chứng khoán.