Sự khác biệt giữa Vận động hành lang vs. Hối lộ

Điểm nhấn chính:

- Vận động hành lang thiên về những nỗ lực để tác động đến các lợi ích trong chính sách, quyết định của quan chức chính phủ thông qua việc đóng góp.

- Hối lộ được coi là nỗ lực để mua chuộc quyền lực, trả tiền để đảm bảo nhận được một kết quả nhất định.

- Hối lộ được coi là bất hợp pháp, còn vận động hành lang thì không

Tìm hiểu cùng Tititada!

Hối lộ (Bribery) và vận động hành lang (Lobbying) là hai khái niệm đã xuất hiện ở nhiều quốc gia. Trong khi cả hai đều mong muốn đạt được một kết quả là thuận lợi, song vẫn có sự khác biệt nhất định giữa hai khái niệm này. 

Vận động hành lang

Những người vận động hành lang cố gắng thay đổi hoặc vận dụng các quy định pháp luật, quyết định và chính sách vì lợi ích của một nhóm người hoặc tổ chức. Các chiến dịch vận động hành lang đôi khi có thể là chiến dịch công khai, được cung cấp cho giới truyền thông để gây ảnh hưởng đến công chúng, nhưng thường thì la các chiến dịch không công khai thông qua việc vận động quan chức, thành viên cơ quan chính phủ.

Những người tiến hành vận động hành lang thuyết phục Nhà nước, cơ quan chính phủ một cách trực tiếp thông qua tài trợ tiền. Theo đó, các nhà vận động hành lang đảm bảo các khoản đóng góp được thực hiện tại các dự án, các chính quyền cơ sổ để gây ảnh hưởng đến những người ra quyết định ở mọi giai đoạn.

Những khoản đóng góp này không được đưa trực tiếp cho bất kỳ thành viên quan chức hay nhà lập pháp nào. Thay vào đó, họ có thể đóng góp cho các cuộc bầu cử hoặc tái tranh cử thông qua các hoạt động quảng cáo, tài trợ gây quỹ hoặc dự án từ thiện trong khu vực liên quan đến thành viên quan chức đó.

Giữa những người vận động hành lang với nhau có một cuộc trao đổi ngầm như mối quan hệ có qua có lại: “Chúng tôi ủng hộ bạn bằng cách bỏ phiếu ủng hộ (như bầu cử, dự luật, tài trợ các dự án trọng điểm...) các mối quan tâm của bạn; đổi lại, bạn ủng hộ chúng tôi bằng cách thực hiện các khoản tài trợ, gia hạn hoặc nới lỏng các quy định.”

Thực trạng vận động hành lang

Tại Việt Nam, các hoạt động vận động hành lang vẫn chưa có khuôn khổ pháp lý rõ ràng, song cũng xuất hiện một số cuộc vận động hành lang dưới các hình thức và mức độ khác nhau. Ví dụ, các hiệp hội, những nhà khoa học đã thực hiện một cuộc vận động hành lang mang tính phản biện khoa học thông qua lấy ý kiến góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đối với một số dự án luật. Hoặc việc mở rộng địa giới hành chính của thủ đô Hà Nội cũng mang dấu ấn của cuộc vận động hành lang.

Khi vận động hành lang vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ, sẽ tạo các cơ hội tham nhũng tồn tại dưới các hình thức như “đi đêm”, “chạy dự án” hay thậm chí là “phong bao, phong bì” của một số doanh nghiệp với các quan chức nhà nước nhằm ký được nhiều hợp đồng, dự án từ Chính phủ. Vì vậy, cần luật hóa các quy định liên quan đến vận động hành lang, nhằm đảm bảo chúng được diễn ra một cách công khai, minh bạch và liêm chính.

Tác động của vận động hành lang là rất lớn. Nó có thể điều chỉnh chính sách thông qua tác động đến các nhà hoạch định chính sách và do đó ảnh hưởng đến người dân. Trên thực tế, vận động hành lang nếu đi quá xa mục đích ban đầu sẽ rất dễ rơi vào trường hợp nhận hối lộ.

Hối lộ

Hối lộ thường là hành vi ở cấp độ cá nhân và không được thực hiện công khai. Người hối lộ thường đưa tiền như “phong bao, phong bì” hoặc các tài sản có giá trị tương đương nhằm “bôi trơn” những rào cản đến từ các quy trình tiêu chuẩn.

Trên thực tế, hối lộ có thể xảy ra dưới nhiều hình thức, như quà tặng, quyên góp hoặc ưu đãi bằng hiện vật. Ví dụ, doanh nghiệp A "gủi phong bao" để được cơ quan quản lý duyệt hồ sơ xây dựng một cách nhanh chóng. Hoặc trong lĩnh vực giáo dục, nhiều trường học yêu cầu hoặc thậm chí là cha mẹ tự nguyện, "đưa tiền" cho nhà trường, cho một số cán bộ tuyển sinh, với mong muốn con cái của họ được xếp vào trường chuyên, lớp chọn hoặc giáo viên giỏi.

Dù cách thức thực hiện như thế nào, hối lộ giúp người đưa hối lộ nhận được lợi thế hơn hẳn những người khác. Đứng dưới một góc độ nào đó, số tiền dùng để hối lộ có vẻ như nhỏ hơn so với các khoản đóng góp trong vận động hành lang, nhưng nhìn chung, cả hai đều không được giải thích về lý do sử dụng.

Quan hệ hối lộ là bước đầu tiên có thể lật đổ một hệ thống kinh tế. Dù không có tác động tức thời nhưng theo thời gian, một hệ thống với phong trào tham nhũng sẽ được hình thành. Nó tạo ra sự thiếu hiệu quả và trở ngại trong ngắn hạn; và trong dài hạn, nó sẽ làm xói mòn nền tảng phát triển kinh tế của một đất nước, làm ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều tầng lớp trong xã hội.

Quy định về nhận hối lộ

Hối lộ là điều pháp luật Việt Nam nghiêm cấm, các hành vi nhận hối lộ, cả người đưa và người nhận hối lộ, sẽ phải chịu các trách nhiệm pháp lý theo Bộ luật Hình sự. Theo đó, nếu bị kết tội nhận hối lộ, một người có thể sẽ bị phạt tù giam từ 2 đến 20 năm, các trường hợp nghiêm trọng hơn có thể tù chung thân hoặc tử hình.

3 loại hối lộ chính là gì?

Hối lộ có thể được chia làm ba loại chính, bao gồm: hối lộ chủ động, hối lộ bị động và các khoản tiền bôi trơn. Hối lộ chủ động là khi cá nhân chủ động đưa hối lộ cho quan chức. Hối lộ bị động là khi các quan chức "ám chỉ" các khoản tiền để hồ sơ được thông qua. Và cuối cùng, các khoản tiền bôi trơn được thực hiện để những điều mà người hối lộ mong muốn hoặc các hành động không phù hợp được diễn ra và đem lại lợi ích riêng cho họ.