Áp lực tài chính

Áp lực tài chính là trạng thái mà trong đó một cá nhân, doanh nghiệp hoặc thậm chí cả nền kinh tế đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính, bao gồm trả nợ, duy trì dòng tiền ổn định, thực hiện nghĩa vụ thuế hoặc đảm bảo các cam kết chi trả trong hoạt động kinh doanh thường nhật. Khi áp lực tài chính kéo dài mà không được xử lý hiệu quả, nó có thể dẫn đến vỡ nợ, mất khả năng thanh toán hoặc phá sản.

Ở cấp độ doanh nghiệp, áp lực tài chính thường xuất hiện khi:

-  Doanh thu suy giảm nghiêm trọng trong khi chi phí cố định vẫn duy trì ở mức cao

-  Doanh nghiệp mất khả năng tiếp cận nguồn vốn vay mới

-  Lượng hàng tồn kho lớn, gây đình trệ dòng tiền

-  Phải trả lãi hoặc gốc nợ lớn trong khi dòng tiền vận hành âm

Tại Việt Nam, trong giai đoạn 2022–2023, nhiều doanh nghiệp bất động sản như Novaland (NVL), HPX, hoặc các công ty tài chính yếu vốn hóa nhỏ đã trải qua áp lực tài chính nặng nề. Nguyên nhân đến từ việc thị trường bất động sản đóng băng, trái phiếu đến kỳ đáo hạn mà không thể phát hành mới, dòng tiền bán hàng bị gián đoạn, trong khi chi phí lãi vay và áp lực trả nợ tăng cao do lãi suất và tỷ giá biến động mạnh. Nhiều doanh nghiệp buộc phải cơ cấu lại nợ, bán bớt tài sản, hoặc xin gia hạn thời gian trả trái phiếu.

Ở cấp độ cá nhân, áp lực tài chính thường xuất hiện khi:

-  Thu nhập giảm, nhưng các chi phí sinh hoạt và trả nợ vẫn tăng

-  Không có quỹ dự phòng tài chính, khiến cá nhân dễ rơi vào tình trạng vay mượn ngắn hạn, thậm chí là nợ xấu

-  Mua tài sản tài chính hoặc bất động sản vượt quá khả năng tài chính thực tế, đặc biệt là khi vay nợ lớn

Ở cấp độ vĩ mô, Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tài chính thường theo dõi Chỉ số căng thẳng tài chính (Financial Stress Index) để đánh giá mức độ rủi ro lan tỏa trong hệ thống ngân hàng, thị trường trái phiếu và các định chế tài chính trung gian. Khi chỉ số này vượt ngưỡng cảnh báo, các chính sách can thiệp như hạ lãi suất, bơm thanh khoản hoặc giãn nợ có thể được thực hiện nhằm ổn định hệ thống.

Giải pháp để ứng phó với áp lực tài chính bao gồm:

-  Tái cơ cấu nợ, thương lượng gia hạn thời gian trả

-  Cắt giảm chi phí hoạt động, tái cơ cấu tổ chức hoặc tài sản

-  Chủ động dự phòng dòng tiền và lập ngân sách tài chính

-  Lập kế hoạch chi tiêu hợp lý, tránh phụ thuộc vào nợ tiêu dùng

Áp lực tài chính không chỉ là biểu hiện của khủng hoảng tài chính, mà còn là chỉ báo sớm quan trọng về sức khỏe tài chính của một chủ thể kinh tế. Việc nhận diện sớm và xử lý kịp thời có thể giúp doanh nghiệp và cá nhân phòng tránh các hậu quả nghiêm trọng hơn, đồng thời tạo tiền đề cho việc phục hồi và phát triển trong tương lai