Áp suất thị trường

Áp suất thị trường (Market Pressure) là thuật ngữ mô tả tổng hợp các lực tác động tiêu cực hoặc tích cực đang ảnh hưởng lên toàn bộ thị trường tài chính hoặc một phân khúc cụ thể, tạo ra áp lực lên giá cả, dòng tiền, tâm lý nhà đầu tư và hành vi của các chủ thể kinh tế. Khác với “áp lực bán” – vốn là hành động cụ thể mang tính ngắn hạn, “áp suất thị trường” thường phản ánh một trạng thái nền – nơi các yếu tố vĩ mô, chính sách và kỳ vọng tương lai tương tác và tạo ra hướng vận động của thị trường trong trung và dài hạn.

Áp suất thị trường có thể đến từ nhiều nguồn:

-  Yếu tố vĩ mô: tăng trưởng chậm, lạm phát cao, thâm hụt ngân sách, mất cân đối cung cầu vốn

-  Chính sách điều hành: thắt chặt tiền tệ, siết tín dụng, kiểm soát trái phiếu, tăng thuế

-  Tâm lý nhà đầu tư: kỳ vọng tiêu cực về tương lai, thiếu niềm tin vào thị trường

-  Biến động toàn cầu: khủng hoảng ngân hàng, chiến tranh, chính sách lãi suất của Fed…

Tại thị trường Việt Nam, áp suất thị trường được thể hiện rõ ràng trong nhiều giai đoạn.

Ví dụ điển hình là giai đoạn 2022–2023, khi thị trường tài chính phải chịu cùng lúc nhiều áp suất (i)  Lạm phát gia tăng khiến Ngân hàng Nhà nước phải tăng lãi suất điều hành; (ii)  Chính phủ siết hoạt động phát hành và phân phối trái phiếu doanh nghiệp; (iii)  Ngân hàng giảm hạn mức tín dụng để kiểm soát nợ xấu; (iv) Tâm lý nhà đầu tư giảm sút sau các vụ việc lớn trong ngành bất động sản.

Hệ quả là của áp suất thị trường là:

-  Dòng vốn từ tổ chức và nhà đầu tư cá nhân rút khỏi thị trường chứng khoán

-  Giá cổ phiếu sụt giảm trên diện rộng, bất kể chất lượng doanh nghiệp

-  Giao dịch bất động sản trầm lắng, thanh khoản suy giảm nghiêm trọng

-  Doanh nghiệp bị kẹt dòng tiền, khó tiếp cận vốn mới để duy trì hoạt động

Không như một cú sốc ngắn hạn, áp suất thị trường thường kéo dài và mang tính hệ thống, có thể buộc các bên tham gia thị trường phải điều chỉnh chiến lược, cơ cấu tài sản hoặc thậm chí tái định vị mô hình kinh doanh.

Đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp và doanh nghiệp, việc nhận diện và phân tích áp suất thị trường là kỹ năng quan trọng có thể giúp nhà đầu tư đánh giá đúng bối cảnh thị trường trước khi đầu tư,  tránh mắc sai lầm chiến lược do đọc sai xu hướng chung, cũng như chủ động thích ứng trong các giai đoạn điều chỉnh hoặc chuyển pha chu kỳ.

Việc sử dụng công cụ theo dõi như chỉ số vĩ mô tổng hợp (CPI, M2, P/E thị trường, sức mua…), chỉ báo tâm lý thị trường, dòng tiền khối ngoại là những cách phổ biến để đo lường và phản ứng linh hoạt với áp suất thị trường trong từng thời điểm cụ thể.