Áp trần lãi suất

Áp Text trần lãi suất (Interest rate ceiling) là quy định của cơ quan quản lý – điển hình là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) – nhằm ấn định mức lãi suất tối đa mà các tổ chức tín dụng được phép áp dụng đối với hoạt động huy động hoặc cho vay trong một số phân khúc cụ thể. Mục tiêu của việc áp trần lãi suất là ổn định thị trường tiền tệ, kiểm soát lạm phát, bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo sự công bằng trong hệ thống tài chính.

Tại Việt Nam, chính sách áp trần lãi suất đã được áp dụng trong nhiều giai đoạn, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế vĩ mô biến động. Ví dụ điển hình:

-  Trong năm 2020–2021, NHNN áp trần lãi suất tiền gửi kỳ hạn dưới 6 tháng ở mức 4.0–4.25%/năm nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch.

-  Đối với lĩnh vực tín dụng tiêu dùng, NHNN giới hạn lãi suất cho vay tiêu dùng qua công ty tài chính ở mức không quá 20%/năm, để tránh tình trạng cho vay nặng lãi, bóp méo thị trường tín dụng.

Chính sách trần lãi suất thường được áp dụng ở hai chiều:

 1. Trần lãi suất huy động: ngăn ngân hàng đẩy lãi suất huy động lên quá cao, gây cạnh tranh không lành mạnh và tạo rủi ro thanh khoản trong hệ thống

 2. Trần lãi suất cho vay: bảo vệ người vay, đặc biệt là nhóm dễ bị tổn thương như hộ nghèo, cá nhân vay tiêu dùng

Tuy nhiên, việc áp trần lãi suất cũng mang theo một số hệ quả trái chiều. Khi mức trần quá thấp so với chi phí vốn của tổ chức tín dụng:

-  Ngân hàng ngại cho vay các khách hàng rủi ro, gây tắc nghẽn tín dụng trong nền kinh tế

-  Người vay yếu thế có thể bị đẩy ra khỏi hệ thống chính thức và phải tìm đến các kênh tín dụng đen với chi phí vay còn cao hơn

-  Biến dạng thị trường: tạo ra chênh lệch giữa lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế (qua các khoản phí ẩn)

Trong thực tiễn, các công ty tài chính như FE Credit, Home Credit, Mirae Asset đều phải tuân thủ trần lãi suất do NHNN ban hành, đồng thời tìm cách đa dạng hóa sản phẩm, phân khúc khách hàng, và kiểm soát rủi ro tín dụng để duy trì lợi nhuận trong điều kiện bị giới hạn lãi suất tối đa.

Về lâu dài, áp trần lãi suất là công cụ điều hành cần thiết trong một số thời điểm nhạy cảm, nhưng không nên duy trì cố định quá lâu. Khi hệ thống tài chính ngày càng hoàn thiện, mức độ cạnh tranh minh bạch hơn, việc tự do hóa lãi suất theo cơ chế thị trường có kiểm soát sẽ tạo ra sự phân bổ vốn hiệu quả hơn và khuyến khích đổi mới trong dịch vụ tài chính.