Ảnh hưởng kế toán

Ảnh hưởng kế toán (Accounting effect)  là hiện tượng lợi nhuận, tài sản, chi phí hoặc dòng tiền của doanh nghiệp thay đổi không phải vì biến động kinh doanh thực tế, mà do sự thay đổi trong phương pháp kế toán, chính sách ghi nhận, hay quy định kế toán áp dụng. Đây là yếu tố kỹ thuật, nhưng lại có thể làm thay đổi đáng kể kết quả tài chính, ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư, cơ quan thuế hoặc cổ đông.

Các hình thức ảnh hưởng kế toán thường gặp:

-  Thay đổi chính sách khấu hao: chuyển từ phương pháp khấu hao đường thẳng sang giảm dần → chi phí khấu hao tăng → lợi nhuận giảm

-  Ghi nhận doanh thu sớm hoặc trễ: theo VAS hay IFRS có thể khác nhau

-  Ghi nhận dự phòng tổn thất, đánh giá lại tài sản

-  Hợp nhất báo cáo tài chính 

Ví dụ tại Việt Nam:

-  Vinamilk từng ghi nhận lợi nhuận tăng mạnh nhờ hợp nhất doanh thu từ công ty con tại Campuchia

-  Nhiều doanh nghiệp bất động sản báo lãi đột biến trong quý khi bàn giao loạt căn hộ, dù không có dòng tiền ngay → phản ánh chênh lệch giữa kế toán dồn tích và thực tế dòng tiền

Trong bối cảnh chuyển đổi sang IFRS (chuẩn mực kế toán quốc tế), ảnh hưởng kế toán ngày càng rõ nét. IFRS yêu cầu:

-  Ghi nhận doanh thu theo nghĩa vụ thực hiện

-  Tính toán tổn thất tín dụng kỳ vọng (ECL) thay vì tổn thất thực tế

Do đó, khi đọc báo cáo tài chính, nhà đầu tư cần:

-  So sánh lợi nhuận và dòng tiền hoạt động

-  Đọc kỹ thuyết minh báo cáo tài chính

-  Không nên ra quyết định chỉ dựa vào lợi nhuận ròng