Xuất khẩu giá trị gia tăng

Xuất khẩu giá trị gia tăng (Value-added exports) là phần giá trị mà nền kinh tế trong nước thực sự đóng góp vào hàng hóa hoặc dịch vụ xuất khẩu, không bao gồm giá trị của nguyên liệu, linh kiện hoặc dịch vụ nhập khẩu được sử dụng trong quá trình sản xuất. Khái niệm này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu (GVCs), nơi mà một sản phẩm được sản xuất qua nhiều quốc gia.

Ví dụ: một chiếc điện thoại thông minh lắp ráp tại Việt Nam có thể có màn hình từ Nhật, chip từ Hàn Quốc và phần mềm từ Mỹ. Dù xuất khẩu với giá 300 USD, phần giá trị gia tăng thực sự do Việt Nam tạo ra có thể chỉ là 50 USD — bao gồm lao động, lắp ráp và các chi phí trong nước.

Theo OECD, năm 2021, tỷ lệ giá trị gia tăng trong tổng xuất khẩu của Việt Nam chỉ khoảng 45%, thấp hơn so với các nước như Trung Quốc (70%) hay Nhật Bản (87%), cho thấy Việt Nam vẫn chủ yếu đóng vai trò gia công trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tăng tỷ lệ giá trị gia tăng giúp nâng cao GDP thực chất và cải thiện năng suất lao động. Việt Nam đang trong quá trình “nâng cấp” chuỗi giá trị, chuyển từ “Make in Vietnam” sang “Designed in Vietnam”. Để tăng tỷ lệ giá trị gia tăng cần có chính sách khuyến khích phù hợp. Chính sách khuyến khích: Cần đầu tư vào R&D, đào tạo lao động kỹ thuật cao, nâng cấp công nghiệp phụ trợ. EVFTA và CPTPP là cơ hội để thu hút FDI chất lượng cao đi kèm chuyển giao công nghệ.