Doanh nghiệp Nhà nước

Doanh nghiệp Nhà nước (State-Owned Rnterprise – SOE) là các doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu toàn bộ hoặc chiếm tỷ lệ chi phối về vốn điều lệ (thường từ 50% trở lên). Nhà nước thông qua các cơ quan đại diện vốn để thực hiện quyền quản lý và kiểm soát tại các doanh nghiệp này. SOE thường hoạt động trong các lĩnh vực then chốt như năng lượng, tài chính, giao thông, và viễn thông – nơi có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế và an sinh xã hội.

Mục đích của SOE:

- Giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, đặc biệt trong các ngành chiến lược hoặc nhạy cảm.

- Thực hiện các nhiệm vụ kinh tế – xã hội theo chỉ đạo từ Nhà nước, bao gồm cả các hoạt động kém hiệu quả nhưng cần thiết cho cộng đồng.

- Góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đặc biệt trong khủng hoảng hoặc giai đoạn bất ổn thị trường.

- Đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực, và hạ tầng cơ bản cho nền kinh tế.

Ví dụ, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) hoạt động trong lĩnh vực khai thác dầu khí, giữ vai trò chủ lực về năng lượng quốc gia. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là đơn vị cung cấp điện cho toàn quốc, thực hiện cả mục tiêu kinh doanh và bình ổn giá điện.

SOE hiện đóng góp đáng kể vào GDP và ngân sách Nhà nước, tuy nhiên hiệu quả hoạt động còn chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Nhà nước đang đẩy mạnh cổ phần hóa và tái cơ cấu SOE, hướng đến quản trị minh bạch, hiệu quả và tách bạch giữa sở hữu và điều hành.