Quản trị lợi nhuận

Quản trị lợi nhuận (Earnings management) là hành động điều chỉnh có chủ đích các con số kế toán trong báo cáo tài chính nhằm điều chỉnh lợi nhuận công bố, nhưng vẫn nằm trong khuôn khổ chuẩn mực kế kế toán. Nói cách khác, doanh nghiệp “làm đẹp” lợi nhuận bằng cách kỹ thuật kế toán để đạt được các mục tiêu chiến lược hoặc kỳ vọng của các bên liên quan.

Các hình thức phổ biến của quản trị lợi nhuận

-  Điều chỉnh chính sách kế toán: Chọn phương pháp ghi nhận doanh thu, chi phí, khấu hao theo hướng tối ưu lợi nhuận.

- Ghi nhận doanh thu sớm: Nhận trước doanh thu từ các hợp đồng chưa đủ điều kiện ghi nhận.

- Hoãn ghi nhận chi phí: Chậm trễ việc ghi nhận chi phí vận hành, bảo trì, hay chi phí dự phòng.

- Điều chỉnh dự phòng: Tăng hoặc giảm các khoản dự phòng (nợ xấu, giảm giá hàng tồn kho) để cải thiện lợi nhuận.

Mục đích của quản trị lợi nhuận:

- Đạt hoặc vượt kỳ vọng lợi nhuận từ thị trường và cổ đông.

- Duy trì khả năng tiếp cận vốn dễ dàng hơn qua phát hành cổ phiếu hoặc vay nợ.

- Tối ưu hóa các khoản thưởng gắn liền với kết quả tài chính cho ban điều hành.

- Tạo dựng hình ảnh tài chính ổn định, gia tăng niềm tin với nhà đầu tư và đối tác chiến lược.

Ví dụ, Tập đoàn Tân Hoàng Minh. Trong giai đoạn 2021, các công ty thành viên của Tân Hoàng Minh đã phát hành 9 lô trái phiếu trị giá hơn 10,000 tỷ đồng, dù doanh nghiệp không có năng lực tài chính thực sự tương xứng. Các báo cáo tài chính của các công ty phát hành trái phiếu cho thấy một số dấu hiệu điều chỉnh lợi nhuận để làm đẹp hồ sơ vay vốn và phát hành trái phiếu.

Quản trị lợi nhuận là một khái niệm hai mặt: khi được sử dụng hợp lý, nó có thể giúp doanh nghiệp điều tiết lợi nhuận trong ngắn hạn để duy trì ổn định tài chính. Tuy nhiên, nếu bị lạm dụng, nó sẽ làm méo mó thông tin tài chính, đánh lừa nhà đầu tư và tiềm ẩn rủi ro sụp đổ niềm tin thị trường.