Xu hướng tiêu dùng cận biên

Xu hướng tiêu dùng cận biên (Marginal Propensity to Consume – MPC) là một khái niệm phản ánh tỷ lệ phần trăm thu nhập tăng thêm mà người tiêu dùng sẵn sàng chi tiêu thay vì tiết kiệm. Hiểu một cách đơn giản, MPC cho biết khi một cá nhân hoặc hộ gia đình có thêm 1 đồng thu nhập, họ sẽ chi tiêu bao nhiêu phần trong số đó cho tiêu dùng.

Ví dụ, nếu MPC = 0.8 thì cứ mỗi 1 triệu đồng thu nhập tăng thêm, người tiêu dùng sẽ chi tiêu 800,000 đồng và tiết kiệm 200,000 đồng.

MPC là một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả của chính sách tài khóa (như kích cầu tiêu dùng) cũng như xu hướng hành vi của người dân theo từng giai đoạn phát triển kinh tế. ·      

- MPC càng cao → người dân chi tiêu nhiều hơn, kích thích sản xuất, tăng trưởng GDP nhưng có thể tạo áp lực lên lạm phát.

- MPC càng thấp → người dân tiết kiệm nhiều hơn, có lợi cho tích lũy vốn dài hạn nhưng có thể làm giảm cầu tiêu dùng trong ngắn hạn.

Tại Việt Nam, MPC ở mức tương đối cao, đặc biệt là trong nhóm thu nhập trung bình và thấp – chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu dân số. Theo các nghiên cứu trong nước, MPC của người Việt thường dao động trong khoảng 0.75–0.85, phản ánh xu hướng tiêu dùng cao trong bối cảnh thu nhập vẫn còn khiêm tốn và nhu cầu thiết yếu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi tiêu hộ gia đình.

Còn tại Mỹ, theo các nghiên cứu của Cục Dự trữ Liên bang, nhóm hộ gia đình thu nhập thấp có MPC khoảng 0.8–0.9, trong khi nhóm thu nhập cao chỉ khoảng 0.3–0.5. Điều này giải thích vì sao các gói kích cầu thường tập trung vào nhóm thu nhập thấp để tăng hiệu quả chi tiêu ngay lập tức.

Tại Nhật Bản, nơi người dân có xu hướng tiết kiệm cao và tiêu dùng thận trọng. MPC thường dao động từ 0.4 đến 0.6, tùy theo nhóm thu nhập và giai đoạn kinh tế. Điều này khiến chính sách kích cầu tiêu dùng trong giai đoạn suy thoái kinh tế trở nên kém hiệu quả hơn so với các nước phương Tây.