Sự lỗi thời có kế hoạch

Sự lỗi thời có kế hoạch (Planned obsolescence) mô tả chiến lược của các doanh nghiệp với mục đích đảm bảo rằng phiên bản hiện tại của một sản phẩm nhất định sẽ trở nên lỗi thời hoặc vô dụng trong một khoảng thời gian đã được tính trước. Động thái này nhằm đảm bảo người tiêu dùng sẽ tìm kiếm sản phẩm thay thế trong tương lai, từ đó thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng. Một số lĩnh vực nổi tiếng với sự lỗi thời có kế hoạch so với những lĩnh vực khác.

Trong công nghệ, chu kỳ thay thế các thiết bị cá nhân như điện thoại thông minh thông thường từ hai đến ba năm, do các bộ phận hao mòn, phần mềm hay hệ điều hành mới không còn tương thích với phần cứng cũ. Thêm nữa, các phần mềm mới cũng được thiết kế với tính năng mới không thể sử dụng với hệ điều hành cũ.

Phần cứng vi tính cũng là ứng cử viên sáng giá khi nói đến sự lỗi thời có kế hoạch vì sức mạnh vi tính trong các vi xử lý tuân theo định luật Moore, kích thước bóng bán dẫn giảm gấp đôi, kéo theo lượng bóng bán dẫn xếp vừa trên vi xử lý tăng gấp đôi theo chu kỳ hai năm. Ngành công nghiệp ô tô cũng áp dụng sự lỗi thời có kế hoạch khi ra mắt các mẫu mới hàng năm. Cần phân biệt giữa sự lỗi thời có kế hoạch và sự lỗi thời theo nhận thức.

Các nhà thiết kế thay đổi kiểu dáng sản phẩm do mức độ mong muốn sản phẩm giảm đi theo nhận thức về sự lỗi thời của các món đồ không hợp thời trang. Apple luôn là tâm điểm trong các cuộc thảo luận về sự lỗi thời có kế hoạch. Mặc dù Apple đã từ chối thừa nhận rằng họ áp dụng chiến thuật này, song một nghiên cứu của Đại học Harvard đã chỉ ra rằng một số bản nâng cấp iOS đã làm chậm tốc độ xử lý của các mẫu iphone cũ hơn.

Nhưng không nhằm mục đích thúc đẩy doanh số mới một cách rõ ràng. Apple đã vướng phải một vụ kiện tập thể năm 2017 liên quan đến việc phát hành hệ điều hành mới làm chậm các thiết bị đời cũ. Chiến lược này được một số nhà kinh tế lập luận rằng sự lỗi thời có kế hoạch thúc đẩy tiến bộ công nghệ.