Kiểm soát đường cong lợi suất

Kiểm soát đường cong lợi suất (Yield Curve Control) là chính sách tiền tệ trong đó ngân hàng trung ương đặt mục tiêu lợi suất trái phiếu chính phủ ở một hoặc nhiều kỳ hạn và cam kết mua/bán trái phiếu không giới hạn để giữ lợi suất sát với mục tiêu. Khác với chính sách lãi suất truyền thống – chỉ tác động đến lãi suất ngắn hạn – YCC ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất trung và dài hạn, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định tài chính và kiểm soát kỳ vọng lạm phát.

Nếu ngân hàng trung ương đặt mục tiêu lợi suất trái phiếu 10 năm ở mức 0,25% và lợi suất thực tế tăng cao do bán tháo, họ sẽ mua vào trái phiếu để giảm lợi suất. Ngược lại, nếu lợi suất giảm quá thấp, họ sẽ bán ra để cân bằng thị trường. Điều này giúp giảm chi phí vay vốn dài hạn và duy trì ổn định kinh tế.

Mỹ chưa chính thức áp dụng YCC, nhưng Fed từng cân nhắc sau khủng hoảng 2008 và trong đại dịch COVID-19, thay vào đó sử dụng QE (nới lỏng định lượng) để giữ lãi suất dài hạn thấp. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) là đơn vị đầu tiên áp dụng YCC từ năm 2016, giữ lợi suất trái phiếu 10 năm ở mức khoảng 0% để thúc đẩy lạm phát và tăng trưởng. Tuy nhiên, chính sách này cũng gây ra hệ quả như bóp méo thị trường trái phiếu và làm suy yếu đồng yên.

Việt Nam chưa áp dụng YCC rõ ràng. NHNN chủ yếu sử dụng lãi suất điều hành, tái cấp vốn và hoạt động thị trường mở để điều tiết thanh khoản. Tuy nhiên, trong giai đoạn COVID-19, NHNN đã gián tiếp kiểm soát lợi suất trái phiếu qua các biện pháp giữ lãi suất thấp ổn định. Điều này cho thấy một yếu tố “mềm” của YCC đã tồn tại dù không công khai áp dụng. YCC là công cụ chính sách mạnh mẽ giúp ngân hàng trung ương điều tiết lãi suất trung và dài hạn. Dù chưa phổ biến, nhưng với biến động tài chính toàn cầu ngày càng phức tạp, YCC có thể trở thành giải pháp hữu ích cho Việt Nam trong tương lai.