Học đầu tư trái phiếu

Điểm nhấn chính:

- Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ, nhằm giúp tổ chức phát hành huy động vốn trên thị trường.

- Người phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp hoặc chính phủ.

- Học đầu tư trái phiếu từ những bước cơ bản nhất sẽ giúp bạn định hình được thành công trong đầu tư trái phiếu.  

Trái phiếu không chỉ là một lựa chọn an toàn mà còn là cách hiệu quả để đa dạng hóa danh mục đầu tư và đánh bại rủi ro biến động của thị trường tài chính. Trong bài viết này, cùng Tititada học đầu tư trái phiếu, từ việc tìm hiểu các khái niệm trái phiếu cơ bản như trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu chính phủ, nên đầu tư trái phiếu nào, lợi ích và rủi ro của trái phiếu, cũng như cách mua bán trái phiếu. Bài viết cũng sẽ chia sẻ kinh nghiệm quý báu từ các chuyên gia hàng đầu.  

Học đầu tư trái phiếu: Trái phiếu là gì? 

1. Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là một công cụ tài chính phổ biến trong đầu tư, đại diện cho một hợp đồng nợ giữa người mua trái phiếu (nhà đầu tư) và người phát hành trái phiếu (doanh nghiệp hoặc chính phủ). Đầu tư trái phiếu hiểu đơn giản là một cách để nhà đầu tư cho một tổ chức vay tiền và nhận lại số tiền vay kèm theo lãi suất sau một khoảng thời gian nhất định.

Hai loại trái phiếu phổ biến nhất hiện nay là trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp. Trái phiếu chính phủ là loại trái phiếu do Bộ Tài chính phát hành nhằm huy động vốn cho ngân sách Nhà nước hoặc huy động vốn cho chương trình, dự án đầu tư cụ thể thuộc phạm vi đầu tư của Nhà nước. Trong khi trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, thể hiện quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của doanh nghiệp phát hành. Thông thường, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiềm năng hơn so với trái phiếu chính phủ vì nó đi kèm với mức sinh lời cao hơn nhưng rủi ro cũng sẽ cao hơn.

2. Tại sao nên đầu tư trái phiếu?

Nếu bạn là nhà đầu tư mong muốn có thu nhập ổn định và đều đặn, trái phiếu sẽ là lựa chọn đầu tư phù hợp với bạn, giúp bạn dễ dàng dự đoán thu nhập và lên kế hoạch tài chính cho tương lai. Ngoài ra, lãi suất trái phiếu thường cao hơn so với lãi suất tiết kiệm truyền thống, nên nó tạo ra cơ hội cho nhà đầu tư kiếm được thu nhập lớn hơn từ vốn đầu tư ban đầu.

Trái phiếu thường được coi là một tài sản đầu tư an toàn hơn so với cổ phiếu trong điều kiện thị trường không chắc chắn. Trong khi giá cổ phiếu có thể biến động mạnh, giá trái phiếu thường ổn định hơn có thể giúp giảm thiểu mức độ biến động cho danh mục đầu tư của bạn.

Khác với cổ tức, trái tức (lãi trái phiếu) được tổ chức phát hành cam kết trả đều đặn cho khách hàng và không phụ thuộc vào tình hình hoạt động kinh doanh của công ty. Dù làm ăn thua lỗ, tổ chức phát hành vẫn có nghĩa vụ thanh toán đủ tiền lãi theo đúng hạn cho nhà đầu tư. Bên cạnh đó, nếu tổ chức phát hành có phá sản và buộc phải thanh lý tài sản thì trái chủ vẫn sẽ là người nhận tiền trước cổ đông.

Vì thế, đầu tư trái phiếu mang lại rất nhiều lợi ích, đặc biệt đối với những nhà đầu tư có khả năng chịu đựng rủi ro thấp nhưng muốn có nguồn thu nhập ổn định và bảo vệ vốn trong điều kiện thị trường biến động.  

Học đầu tư trái phiếu: Lãi suất và giá của trái phiếu

Để bắt đầu hành trình đầu tư trái phiếu, việc quan trọng biết đánh giá trái phiếu nào hâp dẫn và nên đầu tư trái phiếu nào.  Mức độ hấp dẫn của trái phiếu phụ thuộc và các yếu tố chính như lãi suất, giá, thơi hạn, đồng thời nhà đâu tư cũng cần hiểu mua trái phiếu là sao, ai được mua trái phiếu, và làm thế nào để mua trái phiếu, đặc biệt là các trái phiếu phát hành riêng lẻ.

1. Giá và lãi trái phiếu

Tương tự như cổ phiếu, trái phiếu có hai loại giá mà nhà đầu tư cần phải phân biệt, đó là mệnh giá và giá phát hành:

- Mệnh giá là số tiền được in trên bề mặt trái phiếu, nó đại diện cho số tiền mà trái chủ được nhận lại khi trái phiếu đáo hạn. Thông thường, mệnh giá sẽ là 100,000 đồng hoặc bội số của 100,000 đồng.

- Giá phát hành là giá bán của trái phiếu tại thời điểm phát hành. Thông thường, giá phát hành được xác định theo tỷ lệ phần trăm của mệnh giá. Tuỳ theo tình hình của thị trường và của người phát hành, giá phát hành trái phiếu có thể bằng mệnh giá, lớn hơn hay thấp hơn mệnh giá.

Trên thị trường chứng khoán, lãi suất trái phiếu được hiểu là lãi suất mà tổ chức phát hành trái phiếu cam kết trả cho người nắm giữ trái phiếu. Lãi suất trái phiếu có thể là thả nổi hoặc cố định, được trả theo kỳ hạn quy định rõ ràng trong bản cáo bạch trái phiếu. Ngoài ra, cũng có loại trái phiếu có lãi suất bằng không, nghĩa là nhà đầu tư sẽ không nhận được lãi như các loại trái phiếu khác. Tuy nhiên, nhà đầu tư được mua với giá thấp hơn mệnh giá và được hoàn trả bằng mệnh giá khi giữ đến ngày đáo hạn.

Lãi suất của các loại trái phiếu khác nhau tùy thuộc vào độ rủi ro của nó. Trái phiếu chính phủ được xem là an toàn nhất nên lãi suất cũng thấp nhất, những công ty mới thành lập sẽ có lãi suất trái phiếu cao hơn để thu hút người mua chấp nhận độ rủi ro cao hơn.

Tuy nhiên, nhà đầu tư học đầu tư trái phiếu cơ bản cần lưu ý rằng: Lãi suất trái phiếu tỷ lệ nghịch với giá trái phiếu. Lãi suất trái phiếu tăng thì giá trái phiếu giảm, ngược lại lãi suất trái phiếu giảm thì giá trái phiếu tăng.

2. Người được mua trái phiếu

Theo nghị định 53, chỉ có nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được phép mua trái phiếu. Có nghĩa là, những nhà đầu tư cá nhân nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu là 02 tỷ đồng theo xác nhận của công ty chứng khoán tại thời điểm này, sẽ được xác định tư cách là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Theo đó, công ty có vốn điều lệ đã góp đạt trên 100 tỷ đồng hoặc tổ chức niêm yết, sẽ tổ chức đăng ký giao dịch tư cách là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.  

3 . Thời gian giao dịch

Thời gian giao dịch trái phiếu doanh nghiệp niêm yết và trái phiếu chính phủ trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội là từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ theo quy định của Bộ luật Lao động và những ngày nghỉ giao dịch theo quy định của cơ quan quản lý.

- Phiên sáng: 9h00 – 11h30

- Phiên chiều: 13h00 – 14h45

4. Cách mua trái phiếu

Sau khi đã hoàn thành các bước đầu của hành trình học đầu tư trái phiếu cơ bản, thì đây là lúc thích hợp để bạn bắt đầu. Sau đây, Tititada sẽ hướng dẫn bạn cách mua trái phiếu.

Trái phiếu doanh nghiệp niêm yết được giao dịch  HNX. Một số trái phiếu phát hành riêng lẻ và không niêm yết có thể được phân phối thông qua các công ty chứng khoán, các ngân hàng.  

Nhà đầu tư cũng có thể mua trái phiếu gián tiếp thông qua các quỹ trái phiếu có thu nhập cố định hoặc quỹ tương hỗ đầu tư vào danh mục trái phiếu, ví dụ như quỹ đầu tư trái phiếu Techcombank (TCBF), quỹ đầu tư trái phiếu Vietcombank (VCBF), quỹ đầu tư trái phiếu SSIBF của SSI, v.v. Phương án này phù hợp với các nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm cũng như chưa tự tin trong việc nghiên cứu các trái phiếu riêng lẻ.

Trong khi đó, trái phiếu chính phủ được bán cho các nhà đầu tư thông qua nhà môi giới, tổ chức tư vấn phát hành, hoặc trực tiếp thông qua trang web của chính phủ. Tại Việt Nam, trái phiếu chính phủ được bán ra thị trường theo 2 hình thức:  

- Phát hành lần đầu bằng cách đấu thầu (chỉ các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính tham gia; trong một số trường hợp trái phiếu được phát hành qua công ty bảo lãnh, đại lý, lúc này nhà đầu tư có thể tham gia mua), và

- Bán lại ở thị trường thứ cấp, nơi các nhà đầu tư có thể mua, bán trực tiếp với nhau thông qua tài khoản tại các công ty chứng khoán.   

Học đầu tư trái phiếu: Kinh nghiệm đầu tư trái phiếu từ chuyên gia

Kinh nghiệm đầu tư trái phiếu từ các chuyên gia là nguồn thông tin quý giá giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về cách tiếp cận trái phiếu thông minh. Dưới đây là một số kinh nghiệm mà các chuyên gia luôn chia sẻ trong các bài học đầu tư trái phiếu:

- Đa dạng hóa là chìa khóa: Các chuyên gia thường khuyến khích việc đa dạng hóa danh mục đầu tư trái phiếu, tức là không nên chỉ mua 1 loại trái phiếu. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường biến động.

- Xem xét xếp hạng tín dụng: Xếp hạng tín dụng của một trái phiếu có ảnh hưởng đến chất lượng và rủi ro của trái phiếu đó. Các chuyên gia thường tập trung vào việc đánh giá xếp hạng tín dụng và đối chiếu với chiến lược đầu tư của họ.

- Hiểu rõ rủi ro: Bất kỳ khoản đầu tư nào cũng tồn tại rủi ro. Trước khi đầu tư vào một tài sản, bạn nên hiểu rõ lợi ích và rủi ro của trái phiếu. Đối với trái phiếu, rủi ro lãi suất rất quan trọng, vì nó có thể ảnh hưởng đến giá trị của trái phiếu. Ngoài ra còn có rui ro khác như khả năng thanh toán của tổ chức phát hành, rui ro lạm phát...

- Nghiên cứu kỹ lưỡng: Nắm vững thông tin về doanh nghiệp phát hành trái phiếu, tình hình tài chính, và dự án cụ thể là một phần quan trọng của chiến lược đầu tư của các chuyên gia. Sự hiểu biết sâu rộng giúp nhà đầu tư đưa ra dự đoán chính xác về hiệu suất tương lai.

- Luôn cập nhật xu hướng kinh tế: Cập nhật các xu hướng kinh tế và biến động thị trường mỗi ngày là điều quan trọng khi đầu tư. Bởi nó giúp nhà đầu tư đưa ra các dự đoán chính xác về tương lai và thích nghi nhanh chóng với sự biến động.