George Soros – Vụ bán khống lớn nhất lịch sử

Điểm nhấn chính:

- George Soros là “người đàn ông phá vỡ Ngân hàng Anh” và gây ra “Ngày Thứ Tư đen tối” ở Anh vào năm 1992, buộc Chính phủ Anh phải rút đồng bảng Anh ra khỏi ERM.

- Nhờ có George Soros, đồng bảng Anh đã dần lấy lại vị thế vững mạnh của mình và nền kinh tế tăng trưởng trở lại.

Tìm hiểu cùng Tititada!

George Soros là một nhà đầu tư, nhà từ thiện và nhà hoạt động chính trị người Mỹ gốc Hungary nổi tiếng. Ông sinh ngày 12 tháng 8 năm 1930 tại Budapest, Hungary, trong một gia đình Do Thái không theo đạo. Soros sống sót sau sự chiếm đóng của Đức Quốc xã ở Hungary trong Thế chiến thứ hai bằng cách giả mạo danh tính và giúp gia đình ông làm điều tương tự.

Cái tên Soros được biết đến rộng rãi hơn trong cuộc khủng hoảng tiền tệ năm 1992, buộc chính phủ Anh phải rút khỏi Cơ chế tỷ giá hối đoái châu Âu (ERM) và phá giá đồng tiền của nước này – đồng bảng Anh. Sự kiện này xảy ra vào ngày 16 tháng 9 năm 1992, được gọi là Black Wednesday – Ngày Thứ Tư Đen tối, và nó khiến Soros có biệt danh là “người đàn ông đã phá vỡ Ngân hàng Anh”.

Cơ chế tỷ giá hối đoái châu Âu hay ERM là gì?

Cơ chế tỷ giá hối đoái châu Âu, hay ERM, là một hệ thống tiền tệ được thành lập vào năm 1979 nhằm ổn định tỷ giá hối đoái của các đồng tiền châu Âu và chuẩn bị cho việc áp dụng đồng tiền chung, đồng Euro. ERM ấn định tỷ giá hối đoái của các loại tiền tệ tham gia theo đồng Mark Đức, đây là loại tiền tệ mạnh nhất và ổn định nhất ở châu Âu vào thời điểm đó. ERM cho phép một số biến động trong một phạm vi nhất định, nhưng nếu một loại tiền tệ đạt đến giới hạn trên hoặc dưới, ngân hàng trung ương của quốc gia đó phải can thiệp vào thị trường để giữ nó trong phạm vi quy định.

Tại sao Soros lại đặt cược chống lại Bảng Anh vào 1992?

Thoạt đầu, Anh từ chối tham gia vào ERM vì muốn giữ chính sách tiền tệ độc lập và linh hoạt. Năm 1990, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Margaret Thatcher, Anh đã quyết định tham gia ERM như một phần trong cam kết của mình đối với tiến trình hội nhập châu Âu, với hy vọng rằng nước này sẽ được hưởng lợi từ lãi suất thấp hơn, lạm phát thấp hơn và đồng tiền mạnh hơn.

Tuy nhiên, điều này không mấy khả quan vì những lý do sau đây. Thứ nhất, Anh tham gia vào ERM với tỷ giá hối đoái tương đối cao – 2.95 mác Đức/pound, khiến xuất khẩu của nước này kém cạnh tranh hơn và ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế về lâu dài. Thứ hai, nền kinh tế Anh tương đối yếu hơn và tỷ lệ lạm phát cao hơn Đức, nghĩa là Anh phải giữ lãi suất cao để duy trì tỷ giá hối đoái. Thứ ba, Anh và đồng tiền chung châu Âu phải đối mặt với những cú sốc bên ngoài kể từ khi nước Đức thống nhất vào năm 1990, khiến lạm phát và lãi suất của Đức tăng lên, đồng thời gây áp lực lên đồng Mark. Thứ tư, Anh phải đối mặt với sự bất ổn chính trị sau khi phê chuẩn Hiệp ước Maastricht năm 1992, nhằm tạo ra một liên minh tiền tệ và một đồng tiền chung ở châu Âu.

Theo quan điểm của Soros, ông cho rằng vị thế của Anh trong ERM là không bền vững và cuối cùng nước này sẽ phải phá giá đồng tiền của mình hoặc rời khỏi hệ thống. Năm 1992, ông đã sử dụng Quỹ Quantum của mình để bán hàng tỷ bảng Anh và mua các loại tiền tệ khác, tạo ra nhu cầu lớn về các loại tiền tệ khác và nguồn cung bảng Anh khá lớn, khiến giá trị của đồng bảng Anh trên thị trường giảm xuống. Soros cũng sử dụng các công cụ phái sinh, chẳng hạn như quyền chọn và hợp đồng tương lai, để tăng số tiền đặt cược và tăng đòn bẩy của mình.

George Soros đã chống lại đồng tiền Anh như thế nào?

Phản đối hành động của Ngân hàng Anh, Soros đã đặt cược số tiền lớn của mình nhằm chống lại đồng bảng Anh bằng cách bán khống đồng tiền này. Là một nhà đầu cơ năng nổ và có nhiều ảnh hưởng, Soros đã nhận được nhiều sự giúp đỡ của các nhà đầu tư ủng hộ ông, vì thế Soros sở hữu một vị thế bán rất lớn so với đồng bảng Anh.

Lúc bấy giờ, Chính phủ Anh và ngân hàng Anh cố gắng ổn định đồng tiền của họ bằng cách tăng lãi suất và mua lại bảng Anh từ thị trường. Vào ngày 16/09/1992, Ngân hàng Anh tuyên bố sẽ tăng lãi suất từ 10% lên 12%, rồi lại lên 15%, để thu hút các nhà đầu tư mua bảng Anh và hỗ trợ tỷ giá hối đoái của họ. Nhà đầu tư cũng chi hàng tỷ bảng từ nguồn dự trữ ngoại hối của mình để mua lại bảng Anh từ những nhà đầu cơ như Soros.

Tuy nhiên, những biện pháp này không đủ để chống lại áp lực bán lớn từ Soros và các vị thế bán khống khác. Cùng với việc duy trì mức lãi suất cao trong thời gian dài, dự trữ ngoại hối của Anh đã bị hạn chế và cạn kiệt nhanh chóng.

Cùng lúc đó, Đức cũng cố gắng giúp giữ đồng bảng Anh trong ERM. Các quan chức Đức đã đưa ra những tuyên bố công khai rằng việc tái tổ chức trong ERM có thể có thể thực hiện được vào giữa tháng 9. Tuy nhiên, để đáp lại những bình luận này của các quan chức Đức, Soros đã quyết định tăng quy mô đặt cược của mình lên. Ông chuyển sang vị thế khổng lồ trị giá 10 tỷ USD từ mức 1.5 tỷ USD vào giữa tháng 9.

Khi Chính phủ Anh tăng lãi suất để thu hút nhiều người đến với đồng bảng Anh, các nhà đầu cơ như Soros đã bắt đầu bán khống đồng tiền này. Sau nhiều đàm phán điên cuồng vào ngày 16/09/1992, Chính phủ Anh nhận ra họ không đủ khả năng để tiếp tục mua bảng Anh ở tỷ giá hối đoái cao ngất ngưởng vào thời điểm đó. Vì thế Anh đã quyết định rút khỏi ERM và để đồng bảng Anh trôi nổi tự do trên thị trường.

Khi đồng bảng Anh giảm giá, Soros hoàn trả cho những người cho vay dựa trên giá trị mới thấp hơn giá trị đi vay ban đầu, bỏ túi hơn 1 tỷ USD chênh lệch giữa giá trị của đồng bảng và giá trị của đồng mark trong một ngày giao dịch. Ông đã kiếm được tổng cộng gần 2 tỷ USD sau khi từ bỏ vị thế của mình và trở thành một người cực kỳ giàu có. Ông còn được một số người ca ngợi là thiên tài và có tầm nhìn xa, nhưng bị những người khác chỉ trích là kẻ đầu cơ tham lam và tàn nhẫn, kẻ khai thác điểm yếu của hệ thống và gây hại cho hàng triệu người. Ông cũng bị cáo buộc có âm mưu chính trị đằng sau hành động của mình, vì là người lớn tiếng ủng hộ hội nhập châu Âu và là người chỉ trích việc Anh miễn cưỡng tham gia đồng euro.

Tác động của Thứ Tư Đen đối với Vương quốc Anh là gì?

Việc rút khỏi ERM là một thất bại nhục nhã đối với chính phủ Anh và là một đòn giáng mạnh vào uy tín và danh tiếng của nước này. Nó cũng làm tổn hại đến danh tiếng của Thủ tướng Anh – John Major và Đảng Bảo thủ về việc quản lý tài chính kém hiệu quả. Anh cũng phải đối mặt với sự nổi loạn từ một số thành viên phản đối việc hội nhập châu Âu hơn nữa và Hiệp ước Maastricht. Vì thế, ngày 16/09/1992 được gọi là “Ngày Thứ Tư Đen tối” – Black Wednesday của Vương quốc Anh.

“Ngày Thứ Tư Đen tối” có tác động tiêu cực đến nền kinh tế và chính trị Anh trong ngắn hạn nhưng lại có tác động tích cực về lâu dài. Trong ngắn hạn, nó gây ra sự suy thoái kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp cao, bất ổn xã hội và cắt giảm chi tiêu công. Về lâu dài, Thứ Tư Đen tối cho phép Vương quốc Anh lấy lại chủ quyền và tính linh hoạt về tiền tệ, hạ thấp lãi suất và lạm phát, đồng thời kích thích xuất khẩu và tăng trưởng, từ đó nâng cao niềm tin và khả năng cạnh tranh của Vương quốc Anh.

Tác động của Thứ Tư Đen đối với Châu Âu là gì?

“Ngày Thứ Tư Đen tối” đã có tác động đáng kể đến tiến trình hội nhập châu Âu. Nó bộc lộ những sai sót và điểm yếu của ERM, đồng thời làm dấy lên nghi ngờ về tính khả thi và mong muốn của một liên minh tiền tệ và một đồng tiền chung ở châu Âu. Nó cũng làm gia tăng sự hoài nghi và thù địch của một số nước châu Âu, đặc biệt là Anh, đối với sự hội nhập và hợp tác sâu rộng hơn ở châu Âu. Tuy nhiên, đồng Euro cuối cùng đã trở thành đồng tiền duy nhất của Eurozone vào năm 1999 và vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.