Trái phiếu chuyển đổi là gì?

Điểm nhấn chính:

- Trái phiếu chuyển đổi là một “chứng khoán lai”, có cả đặc điểm của trái phiếu và cổ phiếu.

- Nhà đâu tư khi  học đầu tư trái phiếu cần hiểu đầy phương án huy động vốn linh hoạt cho công ty và là cách tiếp cận khá an toàn cho nhà đầu tư.  

Trái phiếu chuyển đổi là gì?

Trái phiếu chuyển đổi (convertible bond) là một chứng khoán nợ có thu nhập cố định, được phát hành bởi các công ty cổ phần và thanh toán khoản lợi tức định kỳ. Người nắm giữ loại trái phiếu này có thể chuyển đổi từ trái phiếu thành cổ phần phổ thông của công ty. Việc chuyển đổi từ trái phiếu sang cổ phiếu có thể được thực hiện tại một thời điểm trong suốt thời hạn của trái phiếu.

Bởi đặc tính chuyển đổi nên trái phiếu chuyển đổi còn được hiểu là một “chứng khoán lai”. Nó là sự kết hợp của trái phiếu thường và quyền chọn chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu.  

Các đặc điểm nổi bật của trái phiếu chuyển đổi

Vì trái phiếu chuyển đổi là sự kết hợp giữa trái phiếu thường và quyền chọn mua cổ phiếu nên trái phiếu này có đầy đủ các đặc điểm của một trái phiếu thường. Bên cạnh đó,nhà đầu tư đang học đầu tư trái phiếu trái phiếu cần lưu ý chuyển đổi cũng có sự khác biệt đến từ quyền chọn chuyển đổi, bao gồm: tỷ lệ chuyển đổi và giá chuyển đổi.

- Tỷ lệ chuyển đổi: là số lượng cổ phiếu mà mỗi trái phiếu có thể chuyển đổi được.

Ví dụ, vào tháng 2/2010, nhà đầu tư thực hiện mua trái phiếu chuyển đổi do công ty A phát hành, thời gian đáo hạn là 5 năm (năm 2015), với mệnh giá 1 triệu đồng và lãi suất 4%. Mỗi trái phiếu này có thể chuyển đổi bất kỳ thời điểm nào trong thời gian đáo hạn thành 25 cổ phiếu thường. Vì vậy, tỷ lệ chuyển đổi của trái phiếu chuyển đổi A là 25:1.

- Giá chuyển đổi: là mệnh giá của trái phiếu tại đó nhận được một cổ phần thường.

Tiếp tục ví dụ trên về trái phiếu chuyển đổi của công ty A, để nhận một cổ phiếu thì nhà đầu tư cần phải trả 1 triệu /25 = 40,000 đồng, và đây là giá chuyển đổi.

 Nhà đầu tư nắm giữ cố phiếu trong 3 năm và nhận được tiền lãi của trái phiếu là 40,000 đồng mỗi năm (= 1 triệu x 4%).

Tại thời điểm này, nếu giá cổ phiếu của công ty tăng lên 50,000 đồng/cổ phiếu, nhà đầu tư có thể chuyển đổi trái phiếu và nhận được 25 cổ phiếu với tổng giá trị 1.25 triệu đồng, tức lãi 250,000 đồng so với vốn bỏ ra ban đầu.

Ngược lại, nếu giá cổ phiếu của công ty A giảm xuống còn 35,000 đồng/cổ phiếu. Trái chủ sẽ quyết định không chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu trong suốt thời hạn của trái phiếu, và vẫn được hưởng lãi 200,000 đồng trong 5 năm và 1 triệu khi trái phiếu đáo hạn.

Tại sao các công ty phát hành nợ/trái phiếuchuyển đổi?

Quyết định phát hành vốn cổ phần mới, chứng khoán chuyển đổi và chứng khoán có thu nhập cố định để huy động vốn bị chi phối bởi một số yếu tố.

Thứ nhất là sự sẵn có của vốn cổ phần so với tổng nhu cầu về tài chính, điều này có được thông qua sự hiệu quả của lợi nhuận và chính sách chi trả cổ tức của công ty.

Hơn nữa, chi phí cho các khoản vốn vay từ bên ngoài (tức lãi suất) cũng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Chi phí của vốn vay, so với vốn cổ phần, rẻ hơn đáng kể nhờ nhận được khoản sinh lợi từ tắm chắn thuế, nhờ quy định của Nhà nước cho phép doanh nghiệp khấu trừ lãi vay vào lợi tức chịu thuế.

Ngoài ra, các nhà đầu tư khác nhau có khả năng chấp nhận rủi ro và kỳ vọng lợi nhuận khác nhau. Do đó, để thu hút nhiều vốn từ thị trường nhất có thể, các công ty phải cung cấp các loại chứng khoán có thể thu hút được càng nhiều loại nhà đầu tư khác nhau càng tốt. Ngoài ra, các loại chứng khoán khác nhau cũng sẽ giúp công ty trong từng hoàn cảnh và điều kiện tại những thời điểm khác nhau.  

Học đầu tư trái phiếu: Ưu điểm của việc tài trợ thông qua trái phiếu chuyển đổi

Nhà đầu tư khi học đầu tư trái phiếu cần phải hiểu rõ các ưu điểm của trái phiếu chuyển đổi như sau:

Đối với các công ty phát hành:

- Chi phí của việc nhận tài trợ bằng trái phiếu chuyển đổi thường thấp hơn so với trái phiếu thường; bởi vì trái chủ có quyền chọn chuyển đổi nợ sang cổ phần nên rủi ro của họ thấp hơn.

- Việc nhà đầu tư chuyển đổi từ nợ thành cổ phần giúp công ty tăng vốn cổ phần trong tương lai.

- Nhờ đặc tính linh hoạt của trái phiếu chuyển đổi mà công ty có thể dễ dàng huy động vốn trong trường hợp cần thiết hơn.

-  Ngoài ra, nếu nhà đầu tư thực hiện việc chuyển đổi từ trái phiếu thành cổ phần, công ty sẽ không cần phải thanh toán số vốn gốc mà nhà đầu tư tài trợ ban đầu cho công ty.

Đối với nhà đầu tư, người mua trái phiếu chuyển đổi:

- Bản chất của trái phiếu chuyển đổi vẫn là một loại chứng khoán nợ. Do đó, nếu nhà đầu tư không thực hiện việc chuyển đổi thành cổ phần, họ vẫn được ưu tiên thanh toán trước các cổ đông như những trái chủ thông thường.

- Họ có nhiều sự lựa chọn. Nếu giá cổ phiếu giảm thấp hơn giá chuyển đổi, nhà đầu tư sẽ không chuyển đổi trái phiếu và không bị lỗ. Ngược lại, khi giá cổ phiếu tăng mạnh, nhà đầu tư sẽ chọn chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu, qua đó trở thành cổ đông và kiếm được lợi nhuận.  

Học đầu tư trái phiếu: Nhược điểm của trái phiếu chuyển đổi

Nhà đầu tư khi học đầu tư trái phiếu cần phải hiểu rõ các nhược điểm của trái phiếu chuyển đổi như sau:

Đối với các công ty phát hành:

- Việc chuyển đổi từ trái phiếu thành cổ phiếu phổ thông có nguy cơ khiến vốn chủ sở hữu bị pha loãng, không chỉ EPS của cổ phiếu phổ thông mà còn cả quyền kiểm soát công ty. Nếu một lượng lớn trái phiếu được chuyển đổi, nó có thể làm thay đổi quyền kiểm soát ban đầu của công ty. Mặc dù đây không phải là vấn đề quan trọng đối với các công ty có quy mô lớn với hàng triệu cổ đông, song nó ảnh hưởng đáng kể đến hệ thống quản trị của các công ty có quy mô nhỏ và vừa.

- Trái phiếu chuyển đổi có rủi ro cao hơn đáng kể so với cổ phiếu phổ thông. Trái phiếu chuyển đổi, với đặc tính như một loại chứng khoán có thu nhập cố định, sẽ làm tăng tổn thất cho cổ đông khi doanh thu và lợi nhuận của công ty giảm, vì công ty phải đảm bảo nghĩa vụ thanh toán cho chủ nợ trước.

- Việc sử dụng nhiều nợ sẽ ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của công ty trong thời điểm kinh tế khó khăn. Lúc này, nhà đầu tư càng lo lắng đến sự an toàn của các khoản đầu tư của họ, và họ có thể ngần ngại tài trợ vốn cho công ty, trừ khi các khoản vay có tài sản đảm bảo đủ tốt.

Đối với nhà đầu tư:

- Do được hưởng lợi ích từ quyền chọn chuyển đổi thành cổ phần thường, nên lợi tức trái phiếu chuyển đổi mà nhà đầu tư nhận được thường thấp hơn trái phiếu thông thường.