Tương quan tài sản và những điều bạn cần biết

Điểm nhấn chính:

- Tương quan tài sản đo lường mức dịch chuyển trong xu hướng giá của hai loại tài sản với nhau. Dịch chuyển cùng chiều là tương quan thuận, ngược lại là tương quan nghịch hoặc có thể là không tương quan.

- Lý thuyết tương quan tài sản được áp dụng trong việc đa dạng hóa danh mục nhằm giảm thiểu rủi ro của danh mục nhưng vẫn duy trì mức lợi nhuận kỳ vọng và giúp quản lý danh mục đầu tư hiệu quả. 

Tương quan tài sản là gì? Vì sao cần hiểu tính tương quan giữa các tài sản?

Tương quan tài sản là thước đo cho mức độ di chuyển của các khoản đầu tư với nhau. Hai tài sản di chuyển theo cùng một hướng trong cùng khoảng thời gian gọi là có mối tương quan thuận, trong khi các loại tài sản có xu hướng di chuyển ngược nhau gọi là có mối tương quan nghịch. Có một số cặp tài sản không thể hiện mối liên hệ với nhau trong xu hướng dịch chuyển - không có tương quan.

Hiểu được mối tương quan giữa các loại tài sản rất quan trọng trong quá trình xây dựng và quản lý danh mục đầu tư hiệu quả, đặc biệt là vào giai đoạn biến động thị trường hay suy thoái. Mục tiêu của việc hiểu mối tương quan giữa các loại tài sản là đa dạng hóa danh mục đầu tư bao gồm các loại tài sản có mối tương quan thấp. Danh mục bao gồm các tài sản tương quan thấp với nhau mang lại lợi nhuận ổn định và rủi ro thấp hơn.

Các trường hợp tương quan

Tương quan tài sản dao động từ -1 đến 1 tương ứng với mối tương quan nghịch đến mối tương quan thuận. Tương quan bằng 0 đồng nghĩa với việc hai tài sản đó không có mối tương quan hay sự dịch chuyển của một tài sản không ảnh hưởng đến tài sản còn lại. Trên thực tế, gần như không thể tìm kiếm hai tài sản có mối tương quan bằng 0 vì thay đổi chung của thị trường thường sẽ ảnh hưởng đến các thị trường khác. Tiền mặt là ví dụ điển hình cho loại tài sản có tương quan thấp với các loại tài sản khác. Đây cũng là lý do các chuyên gia khuyến nghị nên giữ một phần tiền mặt trong danh mục đầu tư.

Tương quan âm hay bé hơn 0 ám chỉ rằng nếu một tài sản tăng/giảm giá, tài sản còn lại giảm/tăng giá. Ngược lại, với tương quan dương ám chỉ nếu một tài sản tăng/giảm giá, tài sản còn lại cũng có xu hướng tăng/giảm giá tương tự. Càng gần về mốc -1 hoặc 1  thì mức độ tương quan càng mạnh. Nếu tương quan bằng -1 hoặc 1 được gọi là tương quan nghịch/thuận hoàn hảo. Ví dụ, một mã cổ phiếu tăng 5% và đang tương quan thuận hoàn hảo với một mã cổ phiếu khác, mã cổ phiếu còn lại cũng sẽ tăng 5%.

Cần lưu ý rằng không phải lúc nào sự tương quan cũng đồng nghĩa với mối quan hệ nhân quả. Một số loại tài sản có thể dịch chuyển cùng hướng nhưng không đồng nghĩa sự dịch chuyển của tài sản này dẫn đến sự dịch chuyển của tài sản kia. Đúng hơn là, hai tài sản này bị tác động bởi cùng một nhóm nhân tố giống nhau do vậy có  cùng xu hướng dịch chuyển. Ngược lại, mối tương quan âm không đồng nghĩa sự tăng của tài sản này dẫn đến sự giảm của tài sản còn lại.

Tương quan tài sản và lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại

Lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại là một chiến lược đầu tư phổ biến nhằm tìm kiếm sự cân bằng hoàn hảo giữa rủi ro và lợi nhuận của danh mục đầu tư nhằm quản lý danh mục đầu tư hiệu quả. Tương quan tài sản và lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại có liên quan chặt chẽ với nhau. Lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại dựa trên tiền đề rằng mỗi khoản đầu tư khác nhau có mối liên hệ khác nhau với một khoản đầu tư khác.

Một danh mục tuân theo lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại bao gồm một số tài sản có tương quan thuận, một số có tương quan nghịch và một số không có mối tương quan nào cả. Bằng cách này, bất kể điều gì xảy ra với thị trường chung, danh mục vẫn có một số khoản đầu tư sinh lời bên cạnh các khoản đầu tư lỗ.

Thị trường ngày nay ngày càng trở nên không chắc chắn do các sự kiện Thiên Nga ĐenThiên Nga Đen hay do sự phức tạp trong xu hướng hành vi của nhà đầu tư. Do vậy các mối tương quan giữa tài sản có thể thay đổi. Tuy nhiên bạn vẫn nên lưu ý về mối tương quan giữa các tài sản khi xây dựng danh mục đầu tư của mình để quản lý danh mục đầu tư hiệu quả hơn.

Áp dụng tương quan tài sản trong quản lý danh mục đầu tư hiệu quả

Cách đo hệ số tương quan giữa các cổ phiếu khác nhau sử dụng chỉ báo “Correlation Coefficient” hoặc “Chỉ báo hệ số tương quan” trên nền tảng Fireant

Đầu tiên, truy cập vào một trang web cho phép bạn theo dõi thông tin giao dịch  như Fireant hoặc Vietstock. Trường hợp minh họa dưới đây sử dụng nền tảng Fireant.

Đầu tiên, truy cập vào một trang web cho phép bạn theo dõi thông tin giao dịch như Fireant hoặc Vietstock. Trường hợp minh họa dưới đây sử dụng nền tảng Fireant (fireant.vn/dashboard), bắt đầu từ màn hình hiển thị diễn biến giá cổ phiếu (chart giá) bằng cách chọn tính năng "Biểu đồ" ở góc trái phía trên của trang web và nhập mã cổ phiếu (ví dụ là mã VNM - CTCP Sữa Việt Nam) và chọn tính năng "Biểu đồ".

Giả sử bạn muốn xem tương quan giữa cổ phiếu VNM và cổ phiếu TCB. Bắt đầu từ giao diện trên, chọn nút “Các chỉ báo”.

Gõ “Correlation Coefficient” hoặc “Chỉ báo Hệ số tương quan”  và chọn nút tương ứng. Thêm mã cổ phiếu thứ hai mà bạn muốn xem. Trường hợp ở đây là mã TCB và chọn "Áp dụng". Sau đó màn hình giao diện Fireant sẽ hiện ra màn hình như sau.

Thêm mã cổ phiếu thứ hai mà bạn muốn xem. Trường hợp ở đây là mã TCB.

Trên hình thể hiện mối tương quan giữa giá của VNM và TCB  theo ngày, qua các giai đoạn. Biểu đồ chỉ báo tương quan cho thấy từ đầu tháng 2 đến cuối tháng 3, xu hướng giá giữa VNM và TCB đi cùng chiều, với độ tương quan thuận rất mạnh (0.9). Từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4 xu hướng giá giữa VNM và TCB đi ngược nhau với độ tương quan nghịch mạnh (-0.7). Bạn có thể đồng thời theo dõi tương quan giữa một mã gốc với nhiều mã khác nhau.

Cách đa dạng hóa danh mục đầu tư dựa trên tương quan tài sản

Đa dạng hóa danh mục đầu tư dựa trên tính tương quan đề cập đến việc chọn lựa các tài sản có xu hướng giá không cùng nhau.

1. Xác định các loại hình tài sản đầu tư bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hàng hóa, tiền mặt, vàng. Mỗi loại tài sản phản ứng với thị trường chung khác nhau.

2. Phân tích tính tương quan dựa trên giá lịch sử: Mặc dù có thể tự tính toán tương quan giữa hai tài sản dựa trên công thức toán học nhưng sẽ mất rất nhiều thời gian để có thể tính toán, chọn lựa ra một danh mục đầu tư gồm các tài sản tương quan thấp. Hiện nay, đã có nhiều công cụ để trực quan hóa và tính toán nhanh tính tương quan của các loại tài sản. Chẳng hạn như chỉ báo về tính tương quan trên biểu đồ của các nền tảng hỗ trợ phân tích đầu tư giúp bạn nhanh chóng nhìn ra mối quan hệ tương quan giữa các mã cổ phiếu, chỉ số. Ngoài ra còn có các công cụ tính nhanh tương quan giữa các loại tài sản, các mã cổ phiếu khác nhau để bạn hình thành nên ma trận tương quan của mình, từ đó xác định các cặp tài sản  phù hợp.

3. Lựa chọn tài sản có mối tương quan thấp: ví dụ trái phiếu và cổ phiếu thường có mối tương quan nghịch với nhau. Do đó, để quản lý danh mục đầu tư hiệu quả nên phân bổ vốn vào cả hai loại tài sản này.

4. Bên cạnh đa dạng hóa danh mục đầu tư thông qua các loại hình tài sản, chúng ta còn nên đa dạng phân bổ vốn vào các ngành khác nhau trên cơ sở các ngành khác nhau phản ứng với các yếu tố vĩ mô khác nhau và tài sản của các ngành khác nhau có mối tương quan nghịch hoặc thấp với nhau.

Khuyết điểm của triết lý đầu tư dựa trên mối tương quan giữa các tài sản

Trong giai đoạn khủng hoảng, việc tìm kiếm các tài sản không tương quan gần như là không thể, nhưng ý nghĩa của việc đa dạng hóa danh mục đầu tư dựa trên tính tương quan vẫn còn đó. Trong trường hợp tệ nhất, việc đa dạng hóa danh mục đầu tư không giúp bạn có được lợi nhuận trong thời kỳ khủng hoảng nhưng vẫn có thể giúp bạn lỗ ít hơn và tồn tài lâu dài hơn trên thị trường.