Chia tách doanh nghiệp: Phá vỡ để phát triển mạnh mẽ hơn

Điểm nhấn chính:

- Chia tách doanh nghiệp là một chiến lược tái cấu trúc nhằm tối ưu hóa giá trị và thúc đẩy tăng trưởng.

- Tập trung vào lĩnh vực cốt lõi sau chia tách là chìa khóa thành công.

Chia tách doanh nghiệp là gì? 

Chia tách doanh nghiệp (Spin-offs) là việc một công ty mẹ tách một phần hoạt động kinh doanh, tài sản hoặc bộ phận thành một công ty độc lập. Quá trình này thường được thực hiện thông qua việc phân phối cổ phần của công ty mới cho các cổ đông hiện hữu của công ty mẹ, biến họ thành cổ đông của cả công ty.  

Tại sao các công ty lại lựa chọn chiến lược chia tách doanh nghiệp? Quyết định này thường xuất phát từ mong muốn tối ưu hóa giá trị, cải thiện hiệu quả hoạt động và tập trung vào các năng lực cốt lõi. Các thương vụ spin-off thành công có thể giải phóng tiềm năng ẩn giấu, tạo ra giá trị lớn hơn cho các cổ đông và mang lại lợi ích cho toàn bộ nền kinh tế.

Cơ chế hoạt động của một thương vụ spin-off 

Quá trình phân tách doanh nghiệp không thể được xem là một quyết định tùy tiện mà đòi hỏi một lộ trình được xây dựng cẩn trọng, dựa trên nền tảng phân tích chuyên sâu và tuân thủ triệt để các quy chuẩn pháp lý, tài chính và vận hành. Để khởi xướng và hoàn tất một giao dịch spin-off, các công ty thường trải qua một chuỗi các bước được thiết kế để tối ưu hóa kết quả và giảm thiểu rủi ro. Các giai đoạn quan trọng cần có là (1) giai đoạn đánh giá và phân Tích đóng; (2) xây dựng chiến lược; (3) giai đoạn tư vấn pháp lý; (4) giai đoạn chuẩn bị tài chính; (5) thực hiện chuyển đổi; (6) hậu tách doanh nghiệp. 

Thành công của một thương vụ spin-off không chỉ giới hạn ở việc phân ly một bộ phận kinh doanh khỏi công ty mẹ, mà còn là khả năng tự chủ và bền vững của cả công ty mẹ và công ty spin-off trong quá trình phát triển.

Công ty spin-off được hưởng lợi gì?

Sau khi phân tách, công ty spin-off được hưởng quyền tự chủ vận hành, cho phép đưa ra các quyết định kinh doanh một cách nhanh chóng và linh hoạt, đáp ứng hiệu quả hơn với những biến động và đặc thù riêng của thị trường mà trước đây có thể bị hạn chế bởi cơ cấu tổ chức lớn của công ty mẹ.

Việc phân tách còn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công ty spin-off tiếp cận các nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài, nhằm mở rộng quy mô mà có thể không khả thi khi còn trực thuộc công ty mẹ, vốn phải phân bổ nguồn lực cho nhiều lĩnh vực khác nhau.  

Công ty spin-off sẽ có khả năng thu hút và giữ chân nhân tài cao cấp hơn cho riêng đơn vị của mình, thông qua việc kiến tạo một môi trường làm việc năng động, sáng tạo và giàu cơ hội thăng tiến. 

Về phía nhà đầu tư, việc phân tách doanh nghiệp mang lại sự minh bạch hơn trong việc đánh giá giá trị thực tế của từng đơn vị kinh doanh riêng lẻ, giúp họ đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt và chính xác hơn dựa trên tiềm năng tăng trưởng cụ thể.  

Cuối cùng, một quá trình tách doanh nghiệp thành công có khả năng gia tăng giá trị cổ đông cho cả công ty mẹ và công ty spin-off, thông qua việc tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở ra những cơ hội tăng trưởng mới cho cả hai bên.

Câu chuyện spin-off thành công trên thị trường toàn cầu

1. PayPal và eBay

Sau nhiều năm phát triển như một thực thể tích hợp, eBay quyết định tách PayPal thành một công ty độc lập vào năm 2015. 

Quyết định tách PayPal không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của một quá trình đánh giá kỹ lưỡng về tiềm năng tăng trưởng và những thách thức mà cả hai công ty phải đối mặt khi hoạt động chung. Nhiều yếu tố quan trọng đã đóng góp vào sự thành công của PayPal sau khi tách khỏi eBay:

- Ưu tiên chuyên sâu: PayPal giờ đây có thể tập trung nguồn lực và chuyên môn vào việc phát triển các giải pháp thanh toán sáng tạo, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. 

- Mở rộng hợp tác: Không còn bị ràng buộc bởi eBay, PayPal có thể tự do thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với các đối tác lớn, mở rộng phạm vi hoạt động và tiếp cận thị trường mới. 

- Quyết định linh hoạt: Tính độc lập cho phép PayPal đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả, thích ứng với sự thay đổi chóng mặt của ngành công nghiệp thanh toán kỹ thuật số. 

- Thu hút nhân tài: PayPal trở thành một lựa chọn hấp dẫn hơn đối với các chuyên gia, giúp công ty xây dựng một đội ngũ nhân viên mạnh mẽ và thúc đẩy sự đổi mới.

Kết quả của việc tách PayPal khỏi eBay là một câu chuyện thành công đáng kinh ngạc.Giá cổ phiếu của PayPal đã tăng vọt sau khi tách ra, phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư vào tiềm năng tăng trưởng của công ty. PayPal nhanh chóng khẳng định vị thế dẫn đầu trong thị trường thanh toán kỹ thuật số, vượt qua nhiều đối thủ cạnh tranh và trở thành một trong những công ty công nghệ có giá trị nhất thế giới.Về phía eBay, eBay cũng gặt hái được những lợi ích từ việc tách PayPal.

2. Baidu và iQIYI

Năm 2018, gã khổng lồ công nghệ Baidu đã quyết định tách iQIYI thành một công ty độc lập. Động thái này đã tạo ra một sự thay đổi đáng kể trong thị trường video trực tuyến của Trung Quốc, đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ của iQIYI.

Sự thành công của iQIYI sau khi chia tách khỏi Baidu có thể được lý giải bởi nhiều yếu tố then chốt.

(1) Sự tập trung: Thay vì phải chia sẻ nguồn lực và sự chú ý với các mảng kinh doanh khác của Baidu, iQIYI đã có thể tập trung toàn lực vào việc phát triển nội dung và trải nghiệm xem phim trực tuyến. Sự tập trung này cho phép công ty hiểu rõ hơn về nhu cầu của thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược nhanh chóng và hiệu quả.  

(2) Sự độc lập: cho phép iQIYI tự do hơn trong việc đổi mới, thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới và thiết lập các mối quan hệ hợp tác chiến lược với các đối tác khác nhau. Việc không bị ràng buộc bởi các quy định nội bộ của một tập đoàn lớn giúp iQIYI có thể linh hoạt thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường. Sau khi trở thành công ty độc lập, iQIYI có thể chủ động tìm kiếm nguồn tài chính thông qua các vòng gọi vốn và phát hành cổ phiếu, từ đó tăng cường khả năng đầu tư vào nội dung chất lượng cao, công nghệ tiên tiến và mở rộng thị trường. 

Kết quả của sự chia tách này là iQIYI đã trở thành một trong những nền tảng video trực tuyến hàng đầu tại Trung Quốc. Công ty đã đạt được những thành công đáng kể về số lượng người dùng, doanh thu và mức độ nhận diện thương hiệu. Quan trọng hơn, iQIYI đã chứng minh được khả năng tự chủ và phát triển bền vững, nâng cao giá trị công ty và mở ra tiềm năng tăng trưởng to lớn trong tương lai.
3. Masan Group và Masan Consumer

Masan Consumer, ra đời với mục tiêu tập trung vào việc phát triển các thương hiệu thực phẩm và đồ uống, nhanh chóng trở thành một trong những công ty hàng tiêu dùng hàng đầu tại Việt Nam.   

Thành công của Masan Consumer sau khi tách khỏi Masan Group không phải là ngẫu nhiên, mà đến từ một loạt quyết định chiến lược đúng đắn và cách thức triển khai hiệu quả.  

- Việc tách ra giúp Masan Consumer không còn bị chi phối bởi các mảng kinh doanh khác như khai khoáng hay tài chính. Không bị ràng buộc bởi bộ máy quản trị đa ngành của tập đoàn mẹ. 

- Với định hướng tập trung vào phát triển thương hiệu, Masan Consumer đã tái cấu trúc bộ máy tổ chức, tinh gọn hơn nhưng hiệu quả cao hơn. Các phòng ban chuyên biệt được thiết lập để quản lý sản phẩm, nghiên cứu người tiêu dùng, đổi mới công nghệ sản xuất và mở rộng kênh phân phối. 

Sau khi hoạt động độc lập, Masan Consumer nhanh chóng khẳng định vị thế là một trong những doanh nghiệp hàng tiêu dùng hàng đầu tại Việt Nam. Năm 2024, công ty ghi nhận doanh thu gần 30.900 tỷ đồng, tăng 9,4% so với năm trước. Các mảng kinh doanh cốt lõi đều ghi nhận tăng trưởng ấn tượng: ngành thực phẩm tiện lợi tăng 8,4%, gia vị tăng 7,2%, và đồ uống tăng tới 14,2% so với cùng kỳ năm trước. Những con số này là minh chứng rõ ràng rằng việc chia tách đã giúp Masan Consumer phát huy tối đa tiềm lực, nhanh nhạy nắm bắt xu hướng tiêu dùng, từ đó đạt được tăng trưởng bền vững và tạo ra giá trị lớn cho cổ đông.