Sơ lược về định giá doanh nghiệp

Điểm nhấn chính: 

- Định giá doanh nghiệp là quá trình tính toán giá trị kinh tế của một doanh nghiệp để tìm ra giá trị của một công ty từ góc độ khách quan. 

- Thông qua việc định giá, doanh nghiệp có thể gia tăng doanh số bán hàng, tăng lợi nhuận, tăng sự cạnh canh cũng như định vị được giá trị và đưa công ty ngày càng phát triển hơn.  

- Các cách định giá doanh nghiệp bao gồm Bội số doanh thu P/Sales, P/E, giá trị sổ sách P/Book và DCF.

Định giá doanh nghiệp là một quá trình khá phức tạp và cần phải nghiên cứu một cách cẩn thận. Tùy vào các mục đích của chủ doanh nghiệp như muốn thâm nhập thị trường, đánh bại đối thủ cạnh tranh, tăng thị phần hay tăng lợi nhuận sẽ cần áp dụng các chiến lược và phương pháp định giá khác nhau. 

Bài viết này sẽ giới thiệu cho bạn về mục đích và các phương pháp định giá khác nhau mà doanh nghiệp cần để xác định giá trị của riêng mình.   

Định giá doanh nghiệp là gì? 

Định giá doanh nghiệp là quá trình phân tích tài chính doanh nghiệp và tính toán giá trị kinh tế của một doanh nghiệp để tìm ra giá trị của một công ty từ góc độ khách quan. Định giá doanh nghiệp chủ yếu được sử dụng bởi các nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp và các bên trung gian như ngân hàng đầu tư, những người đang tìm cách định giá chính xác vốn chủ sở hữu của công ty cho các mục đích khác nhau. 

Mục đích của việc định giá một doanh nghiệp có thể được bao gồm các lí do sau: 

1. Sáp nhập & Mua lại (M&A)

Các hoạt động như mua lại, sáp nhập, hợp nhất và chia nhỏ doanh nghiệp đang diễn ra ngày càng sôi động. Để thực hiện được các giao dịch đó, các bên liên quan đều muốn nắm bắt được thông tin về đối tác một cách toàn diện và đòi hỏi phải phân tích tài chính doanh nghiệp và có sự đánh giá trên phạm vi rộng các yếu tố tác động đến doanh nghiệp. Cụ thể, giá trị doanh nghiệp là 1 trong các yếu tố đáp ứng được yêu cầu đó. Thẩm định giá doanh nghiệp cung cấp bức tranh tổng thể và chi tiết về tình hình của doanh nghiệp như cơ cấu vốn, hiệu quả kinh doanh, cơ hội và tiềm năng kinh doanh trong tương lai của doanh nghiệp. Do đó, giá trị doanh nghiệp còn là cơ sở để các bên thương thảo với nhau trong quá trình giao dịch mua bán, sáp nhập, hợp nhất và chia nhỏ doanh nghiệp. 

2. Phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng (IPO)

Với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán như hiện nay, các công ty tư nhân có thể huy động được nhanh và nhiều vốn nhất thông qua việc tiến hành IPO. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán có áp đặt một số quy tắc và yêu cầu nhất định về những thông tin mà doanh nghiệp buộc phải công khai để có thể đáp ứng thực hiện IPO. Bên cạnh đó, giá cả của các loại chứng khoán được quyết định bởi giá trị thực của mỗi doanh nghiệp. 

3. Xây dựng chiến lược kinh doanh 

Thông thường hàng năm, các doanh nghiệp đều phải tiến hành xây dựng chiến lược dài hạn, trung hạn và ngắn hạn. Việc xác định được giá trị doanh nghiệp giúp cho những người điều hành có cơ sở cân nhắc và đưa ra những quyết định chiến lược, nhằm phát triển doanh nghiệp theo hướng mong muốn. 

4. Giải quyết các vấn đề pháp lý 

Doanh nghiệp đi vào hoạt động luôn phải đối đầu với các sự kiện pháp lý như tranh chấp, thuế, v.v, điển hình như xử lý chia tách hoặc phân quyền công ty đều sẽ cần đến định giá doanh nghiệp. Đối với những sự kiện này, luật sư và các bên có thẩm quyền liên quan sẽ tiến hành xác định giá trị doanh nghiệp và xử lý theo quy định của pháp luật.   

Các cách định giá doanh nghiệp 

1. Vốn hóa thị trường  

Vốn hóa thị trường là phương pháp định giá doanh nghiệp đơn giản nhất. Nó được tính bằng cách nhân giá cổ phiếu của công ty với tổng số cổ phiếu đang lưu hành. Ví dụ: kể từ ngày 3 tháng 1 năm 2018, công ty Microsoft giao dịch ở mức 86.35 USD. Với tổng số cổ phiếu đang lưu hành là 7.7 tỷ, công ty có thể được định giá ở mức 86.35 USD x 7.7 tỷ = 666.19 tỷ USD. Tuy nhiên, một trong những hạn chế của vốn hóa thị trường là nó chỉ tính đến giá trị của vốn chủ sở hữu, trong khi hầu hết các công ty đều được tài trợ bằng sự kết hợp giữa nợ và vốn chủ sở hữu. 

2. Bội số doanh thu 

Phương pháp định giá theo bội số doanh thu sử dụng bội số của doanh thu hiện tại để xác định giá trị tối đa cho một doanh nghiệp. Cụ thể, tùy thuộc vào ngành công nghiệp và môi trường kinh doanh, bội số có thể gấp một đến hai lần doanh thu thực tế. Ví dụ: Giả sử doanh thu của tập đoàn ABC trong 12 tháng qua là 100,000 USD. Theo phương pháp này, người ta có thể định giá công ty trong khoảng 200,000 USD (bằng hai lần doanh thu).  

3. Tỷ số P/E 

Phương pháp P/E định giá một doanh nghiệp dựa theo mối tương quan giữa giá trị cổ phiếu trên thị trường và mức lợi nhuận sau thuế của công ty. Để tìm ra giá trị phù hợp nhất, phương pháp này đã so sánh tỷ số P/E của doanh nghiệp với các đối thủ trong ngành trên thị trường. Việc phân tích tài chính doanh nghiệp và tính toán chỉ số P/E đơn giản và dễ dàng vì thường các doanh nghiệp đã niêm yết trên sàn chứng khoán đều được công bố số liệu đầy đủ và chuẩn mực về các chỉ số tài chính của mình. Công thức tính như sau: 

P/E = Giá một cổ phiếu/ thu nhập trên một cổ phiếu 

hoặc   

P/E = Tổng giá trị vốn hóa trên thị trường/ Tổng thu nhập ròng 

4. Phương pháp dòng tiền chiết khấu (DCF)  

Phương pháp chiết khấu dòng tiền định giá doanh nghiệp bằng cách phân tích tài chính doanh nghiệp
và đưa ra những dự đoán về dòng tiền trong tương lai mà công ty có thể tạo ra sau đó chiết khấu về thời điểm hiện tại. Giả định giá trị của doanh nghiệp sẽ tương đương với tổng giá trị hiện tại của dòng tiền mà doanh nghiệp có thể tạo ra trong tương lai. Công thức tính như sau: 

DCF = CF1/(1+r) ^1+ CF2/(1+r) ^2+ …+ CFn/(1+r) ^n 

Trong đó:  

DCF – Discounted cash flow: Dòng tiền đã được chiết khấu. 

CF – Cash flow: Dòng tiền mà công ty có thể tạo ra trong các năm tới (năm 1, năm 2, năm n). 

r – discount rate: Tỷ lệ chiết khấu của dòng tiền. 

5. Giá trị sổ sách  

Một trong những phương pháp đơn giản nhất để định giá một công ty là tính giá trị sổ sách của nó bằng cách sử dụng thông tin từ bảng cân đối kế toán. Giá trị sổ sách được tính bằng cách trừ tổng nợ phải trả của một công ty khỏi tổng tài sản của nó. Kết quả thu được là vốn chủ sở hữu hoặc giá trị ròng của công ty. Tuy nhiên, giá trị sổ sách không tính đến tài sản vô hình, chẳng hạn như giá trị thương hiệu hoặc lòng trung thành của khách hàng vì những tài sản này có thể là động lực quan trọng tạo nên giá trị của công ty. 

6. Giá trị thanh lý  

Giá trị thanh lý là số tiền mặt ròng mà doanh nghiệp sẽ nhận được nếu tài sản của nó được thanh lý và nợ phải trả được thanh toán. Cụ thể, giá trị thanh lý tài sản của công ty được xác định dựa trên các tài sản được sở hữu bởi doanh nghiệp như bất động sản, đồ đạc, thiết bị và hàng tồn kho. Tài sản vô hình như nhận diện thương hiệu, tài sản trí tuệ, v.v được loại trừ khỏi giá trị thanh lý của công ty.  

Warren Buffett khẳng định mình luôn xem xét giá trị thanh lý để kiểm tra xem doanh nghiệp có bị định giá quá cao trên thị trường chứng khoán hay không. Ý nghĩa đăng sau việc định giá này rất đơn giản, nếu mọi thứ đi sai trong quản lý và doanh số bán hàng của công ty giảm đột ngột sau khi được mua lại, nhà đầu tư vẫn có thể dựa vào giá trị thanh lý để lấy lại khoản vốn đã đầu tư, và đây là một trong các cách định giá doanh nghiệp cẩn trọng nhất.

Kết luận 

Trong các cách định giá doanh nghiệp, không có một phương pháp định giá nào phù hợp với mọi tình huống, nhưng bằng cách biết các đặc điểm của công ty, bạn sẽ cần kết hợp một số chiến lược định giá lại với nhau để tính giá bán sản phẩm của mình, cũng như linh hoạt áp dụng cho phù hợp mục đích kinh doanh của riêng bạn. Việc chuẩn bị, phân tích và thực hiện cẩn thận là điều kiện tiên quyết tuyệt đối. Chỉ khi đó, các cách định giá doanh nghiệp mới thành công tạo được bức tranh tài chính chính xác của doanh nhiệp từ đó giúp tăng sự cạnh canh cũng như định vị được giá trị, đưa công ty ngày càng phát triển hơn.