Câu chuyện niêm yết của THACO Auto

Điểm nhấn chính:

- Tháng 6/2023, THACO thông báo kế hoạch niêm yết cổ phiếu của THACO Auto lên sàn chứng khoán và kế hoạch tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược.

- Kế hoạch niêm yết của THACO đã xuất phát từ 10 năm trước nhưng vẫn chưa có thông báo gì cho đến thời điểm hiện tại.

3 lần thông báo niêm yết cổ phiếu của THACO

Lại một lần nữa THACO thông báo kế hoạch niêm yết đã khiến nhiều nhà đầu tư xôn xao vì tin đồn này đã có từ 10 năm trước. Năm 2010, Thaco thông báo sẽ niêm yết trên sàn HOSE với số lượng 250 triệu cổ phiếu. Tin tức niêm yết đã thu hút đông đảo nhà đầu tư vào THACO, theo đó Chứng khoán VietinbankSc (CTS) đã mua gần 2 triệu cổ phiếu, tương đương 72 tỷ đồng tại THACO. Tuy nhiên trong một khoảng thời gian dài THACO cũng chưa niêm yết.

Năm 2017, tin tức niêm yết lại lần nữa rộ lên, cổ phiếu giao dịch OTC của THACO cũng tăng mạnh lên 150,000đ/cp. Kế hoạch niêm yết lại không xảy ra khi THACO thông báo hủy đăng ký công ty đại chúng do chưa đáp ứng được Luật Chứng khoán 2019: “Ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn nắm giữ tối thiểu 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết” vào năm 2021. Khi đó, THACO có 2,172 cổ đông, trong đó 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn của THACO sở hữu chưa tới 3% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết của THACO. Việc hủy công ty đại chúng này cũng không khiến THACO từ bỏ kế hoạch niêm yết lên sàn của mình, bởi sau đó, THACO đã thực hiện tái cấu trúc sang mô hình hoạt động đa ngành.

Đến tháng 6/2023, THACO hé lộ kế hoạch phát hành 10% cổ phần của THACO Auto cho nhà đầu tư chiến lược, đồng thời số cổ đông ESOP năm 2018 của THACO được chuyển đổi để THACO Auto thành công ty cổ phần đại chúng và định hướng niêm yết trong vòng 3 năm tới.

Tin đồn này đã khiến nhiều nhà đầu tư xôn xao vì thực chất, THACO đã lấy đà hơn 10 năm nhưng vẫn chưa thể xuất phát, trong khi sự kiện hủy công ty đại chúng của THACO vào năm 2021 đã khiến nhiều nhà đầu tư mua cổ phiếu của THACO chỉ có thể giao dịch OTC, đồng nghĩa với thanh khoản thấp, định giá bất hợp lý. Nhưng vẫn có khá nhiều nhà đầu tư mong đợi THACO sẽ niêm yết thành công vì tiềm năng phát triển của nó và thị trường ngành ô tô Việt Nam trong tương lai.

THACO Group có gì tính đến thời điểm hiện tại?

Ban đầu, THACO hoạt động dưới dạng CTCP Ô tô Trường Hải, khởi đầu là nhà kinh doanh và sửa chữa xe đã qua sử dụng. Năm 2020, THACO tái cấu trúc thành doanh nghiệp đa ngành và đổi tên thành CTCP Tập đoàn Trường Hải với vai trò là Tập đoàn mẹ, hoạt động trong 6 lĩnh vực gồm ô tô, nông nghiệp, cơ khí & công nghiệp hỗ trợ, đầu tư - xây dựng; thương mại - dịch vụ và logistics.

Điểm đặc biệt trong lần tái cấu trúc này là mảng ô tô sẽ do THACO Auto nắm giữ với vốn điều lệ là 7,835 tỷ đồng và hoạt động dưới dạng tập đoàn nhằm kế hoạch niêm yết THACO Auto sau này. Sau tái cấu trúc, THACO Group cũng lấn sân sang lĩnh vực bán lẻ, cụ thể là điều hành hoạt động của Emart tại Việt Nam dưới hình thức nhượng quyền thương mại 100% vốn của Emart. Sau khi về tay THACO, Emart đã có thêm 2 chi nhánh mới ngoài chi nhánh ban đầu ở đường Phan Văn Trị (Gò Vấp) đó là Emart ở THISO mall (đi vào hoạt động năm 2022) và một chi nhánh đang được xây dựng ở đường Phan Huy Ích (Gò Vấp).

Cho đến nay, hệ thống bán lẻ ô tô của THACO Auto hiện có hơn 400 showroom và xưởng dịch vụ trên cả nước.

Trong suốt quá trình hoạt động, THACO đã vô cùng xuất sắc khi luôn giữ vững vị trí doanh nghiệp lớn nhất ngành ô tô với vốn chủ sở hữu tính đến thời điểm kết thúc quý 2/2023 hơn 50,000 tỷ và tổng tài sản đạt trên 164,813 tỷ đồng. Dù không niêm yết nhưng tổng tài sản chỉ xếp sau 3 ông lớn BĐS niêm yết là VIC, VHM và NVL.

Vị thế là doanh nghiệp đầu ngành, thị phần luôn chiếm trên 30% trong ngành ô tô, doanh số bán xe của THACO luôn tăng đều qua các năm.

Nguồn: Tititada Research

Không những thế, THACO đã nhiều lần giải cứu CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HNG) của Bầu Đức, nhờ đó Bầu Đức mới có thể tập trung vào phát triển HAG. Phải nói rằng, THACO đã gián tiếp giải cứu Hoàng Anh Gia Lai thông qua việc ôm khối nợ của HNG. Tổng số tiền giải cứu mà THACO dành cho HAGL là gần 1 tỷ USD, tương đương 22,194 tỷ đồng.

Kế hoạch niêm yết THACO Auto đã diễn ra như thế nào?

Thực chất, THACO đã muốn niêm yết công ty lên sàn vào năm 2010 nhưng lại không đạt được thỏa thuận và quy định về công ty đại chúng theo Luật chứng khoán 2019 nên đã hủy niêm yết và chỉ giao dịch trên sàn OTC. Sau đó THACO đã quyết định thái cấu trúc và tách riêng THACO Auto thành một tập đoàn độc lập với THACO (nhưng có chung cổ đông lớn) để chuẩn bị cho kế hoạch niêm yết trong tương lai.

THACO Auto hoạt động theo mô hình tập đoàn phụ trách nhập khẩu, sản xuất lắp ráp, phân phối, bán lẻ và dịch vụ sửa chữa ô tô, xe máy thuộc thương hiệu ô tô quốc tế (KIA, Mazda, Peugeot, BMW; Foton, Mitsubishi Fuso) và thương hiệu Thaco (Thaco Bus). Hoạt động sản xuất, lắp ráp ô tô diễn ra tại 7 nhà máy tại Chu Lai được chuyển giao công nghệ từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp.

THACO Auto có 3 nhóm cổ đông chính, trong đó ông Dương và gia đình sở hữu hơn 72.53% cổ phần (Gồm công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Trân Oanh – công ty của vợ chồng ông Dương và tỷ lệ sở hữu của vợ ông Dương). Cổ đông nước ngoài là Jardine Cycle & Carriage Limited sở hữu 26.57% cổ phần (cuối 2019) và tỷ lệ nhỏ nắm giữ bởi các cổ đông nhỏ lẻ khác.

Khi THACO mua lại HNG (CTCP Nông nghiệp Quốc tế HAGL) của Bầu Đức vào năm 2018, nhiều tin đồn cho rằng THACO sẽ dùng HNG để niêm yết, nhưng điều này khó xảy ra vì các doanh nghiệp có quy mô tập đoàn thường chọn niêm yết theo từng mảng chứ ko niêm yết cả tập đoàn.

Trong thông báo niêm yết cổ phiếu vào T6/2023, THACO sẽ niêm yết THACO Auto lên sàn, số tiền huy động được từ đợt phát hành cổ phiếu sẽ đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư mở rộng hệ thống bán lẻ, phát triển sản phẩm mới của THACO Auto trong thời gian tới.

Nhìn chung, có khá nhiều lý do vì sao Tập đoàn Trường Hải chọn niêm yết THACO Auto, nhưng lý do chính là bởi vì THACO tiền thân là một công ty hoạt động trong lĩnh vực ô tô, là mảng hoạt động chính của THACO và cũng là tâm huyết cả đời của tỷ phú Trần Bá Dương, nên ông muốn nhìn thấy doanh nghiệp của mình có thể mở rộng hơn nữa. Thứ hai, kết quả hoạt động kinh doanh của THACO Auto luôn khả quan, mặc dù trong 9 tháng đầu năm 2023 có vẻ khá ảm đạm do ảnh hưởng sâu sắc từ tình hình vĩ mô và đối thủ cạnh tranh gây gắt trên thị trường. THACO vẫn xuất sắc ghi nhận doanh số bán xe đứng đầu thị phần Việt Nam trong suốt quãng thời gian hoạt động. Dư địa tăng trưởng ngành ô tô của Việt Nam được dự báo khá lạc quan sau khi Chỉnh phủ thực hiện chính sách giảm phí trước bạ cho ngành ô tô. Ngoài ra còn một lý do bên trong đó là cổ đông chiến lược của THACO – Jardine Cycle & Carriage chỉ muốn tập trung vào mảng ô tô để dễ kiểm soát rủi ro.

THACO Auto được định giá ở mức bao nhiêu?

Xác định giá trị của THACO Auto có thể dựa vào 2 thông tin sau:

Vào năm 2019, THACO Auto phát hành riêng lẻ 30.3 triệu cổ phiếu (tương đương 1.82% lượng cổ phiếu đang lưu hành) với giá 128,500đ/cổ phiếu cho cổ đông chiến lược là Jardine Cycle & Carriage Limited (JC&C) trước khi chia tách 1:2. Dựa vào thông tin này, có thể thấy rằng định giá của THACO Auto vào năm 2019 là 5.4 tỷ USD. Thậm chí, vào thời điểm đó, JC&C đã định giá THACO Auto lên tới 9.4 tỷ USD.

Vào quý 2/2023, công ty chứng khoán VietinBank (CTS) sở hữu 14 triệu cổ phiếu THACO, nắm giữ từ năm 2009 và giữ nguyên đến nay, ghi nhận bán 4.7 triệu, thu về 141 tỷ đồng, với giá tại thời điểm mua là 24 tỷ đồng. Nếu căn cứ theo giá mà CTS bán được là 30,000đ/cp, THACO đang có 3.05 tỷ cổ phiếu thì mức định giá THACO là 91,500 tỷ đồng, tương đương 3.8 tỷ USD.

Có thể thấy rằng, sau gần 4 năm, mức định giá của THACO đã giảm khá mạnh. Hiện nay, trên sàn OTC, THACO cũng đang được giao dịch với giá từ 30-50,000đ.

Phát hành trái phiếu lớn nhất từ đầu năm

Tháng 11/2023, Tập đoàn Trường Hải đã thông qua phát hành lô trái phiếu riêng lẻ lớn nhất từ đầu năm ở Việt Nam cho cổ đông ngoại là JC&CL và thu về gần 8,700 tỷ đồng, lãi suất 6%/năm, kỳ hạn 5 năm. Mức lãi suất này thấp hơn đáng kể so với lãi suất trung bình của các lô trái phiếu phát hành trong tháng 10 là 8-9%/năm. Theo đó, THACO trở thành doanh nghiệp phát hành trái phiếu lớn thứ 2 trong năm 2023, chỉ sau Capitaland Tower (12.25 nghìn tỷ).

Theo THACO, JC&CL có quyền (nhưng không phải là nghĩa vụ) yêu cầu công ty mua lại toàn bộ hoặc một phần trái phiếu kể từ ngày có báo cáo tài chính hợp nhất năm 2027 được kiểm toán cho tới ngày đáo hạn của trái phiếu, hoặc trong các trường hợp mua lại trước hạn cụ thể được quy định trong các điều khoản và hợp đồng liên quan.

Bên cạnh lô trái phiếu vừa phát hành, THACO còn lưu hành 3 lô trái phiếu khác, tổng giá trị 6,400 tỷ đồng, lãi suất từ 8-9.8%/năm. Nửa đầu năm đã trả gần 296 tỷ lãi trái phiếu. Tổng cộng hiện tại THACO có 14,200 tỷ dư nợ trái phiếu, tỷ lệ Nợ/VCSH tăng từ 2.29 vào Q2/2023 lên 2.46 vào T11/2023. Tổng tài sản nếu tính thêm lô trái phiếu mới = 164,812 + 8,700 = 173,512 tỷ, chính thức bằng Hòa Phát theo báo cáo tài chính cuối quý 3/2023.

Phân tích đôi chút về cổ đông chiến chiến lược lớn nhất của THACO, Jardine Cycle & Carriage khởi đầu là một cửa hàng tạp hóa nhỏ, bán đồ lặt vặt tại Malaysia. Sau đó, cửa hàng này bắt đầu mở rộng danh mục hàng hóa, có cả xe đạp và cuối cùng là xe ô tô. Jardine Cycle & Carriage gây tiếng vang khi là đơn vị đầu tiên mang thương hiệu xe hơi nổi tiếng Mercedes-Benz đến Đông Nam Á thông qua hình thức nhượng quyền. Đến nay, JC&C là nhà phân phối độc quyền cho các hãng xe ô tô trên thế giới như MERCEDES – BENZ, MITSUBISIA, KIA, CITROEN…

Hiện tại, Jardine Cycle & Carriage là công ty con của tập đoàn đa quốc gia Jardine Matheson (nắm giữ 75% cổ phần), trở thành công ty phân phối các thương hiệu xe hơi trải dài khắp Đông Nam Á nhờ vào những thương vụ thâu tóm công ty lớn trong lĩnh vực ô tô. Tại Đông Nam Á, Việt Nam là một trong 4 thị trường chính của Jardines, sở hữu một danh mục đầu tư vô cùng phong phú trong một loạt lĩnh vực, từ bất động sản, xi măng tài chính, tới ô tô, hạ tầng, thực phẩm – đồ uống (F&B, bán lẻ…).

Năm 2008, JC&CL đã mua 20% cổ phần của THACO với giá 77 triệu USD và nâng tỷ lệ sở hữu lên 26.6% vào năm 2019. Việc JC&CL mua THACO càng chứng minh THACO là một doanh nghiệp ô tô tiềm năng trên thị trường Việt Nam bởi chiến lược kinh doanh của JC&C là “cứ dẫn đầu là chi tiền mua”.

Kết luận cho người đang học chơi cổ phiếu cơ bản

Mặc dù không thể tự sản xuất ô tô mang thương hiệu Việt Nam như VinFast, nhưng THACO lại lắp ráp và phân phối nhiều loại xe quốc tế, dễ bắt kịp với xu hướng, đáp ứng được mong muốn sính ngoại của người Việt Nam. Việc tích luỹ một hệ thống cơ sở hạ tầng rộng lớn tạo ra một tầm nhìn dài hạn cho sự phục hồi và phát triển.

Tin Thaco Auto kế hoạch niêm yết trên sàn HOSE khiến khá nhiều nhà đầu tư xôn xao. Nếu nhìn lại quá trình niêm yết của Thaco thì có thể thấy rằng, Thaco đã lấy đà hơn 10 năm vẫn chưa thể “xuất phát”, liệu lần này kế hoạch tìm cổ đông chiến lược của Thaco có thành công để Thaco Auto thuận lợi niêm yết trên HoSE hay không?