Giao dịch định lượng là gì?

Điểm nhấn chính:

- Giao dịch định lượng sử dụng các thuật toán và chương trình phần mềm để giao dịch trên thị trường.

- Sự xuất hiện và phát triển của giao dịch định lượng đánh dấu bước ngoặt mới cho thị trường tài chính toàn cầu.  

Giao dịch định lượng là gì?

Giao dịch định lượng (Quantitative trading) bao gồm các chiến lược giao dịch tự động, được thiết lập dựa trên phân tích định lượng thông qua các thuật toán phần mềm và phương pháp thống kê, từ đó xác định các cơ hội về giao dịch. Trong đó, giá cả và khối lượng giao dịch thường là hai biến số đầu vào phổ biến nhất được sử dụng trong nhiều giao dịch định lượng.

Nếu như trong quá khứ, các giao dịch tài chính thường được thực hiện bằng hình thức cơ bản nhất là trên giấy tờ tại các sở giao dịch, hay các tổ chức trung gian, thì ngày nay, máy tính và các phần mềm chuyên dụng đã hỗ trợ rất nhiều trong việc đơn giản hóa các giao dịch.

Với khối lượng giao dịch lớn lên đến hàng trăm nghìn cổ phiếu, chiến lược giao dịch định lượng thường được sử dụng bởi các tổ chức tài chính và các quỹ phòng hộ. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ hiện đại, giao dịch định lượng ngày càng được các nhà đầu tư cá nhân quan tâm vì giúp họ đưa ra quyết định giao dịch hợp lý dựa trên cơ sở dữ liệu toàn diện và thuật toán nhanh gọn.

Các nhà giao dịch định lượng thường sẽ sử dụng một chiến lược với nhiều quy tắc được thiết lập và mô hình toán học của nó. Rồi từ đó, họ phát triển các thuật toán, các chương trình máy tính để có thể tự động áp dụng chúng vào dữ liệu thực của thị trường một cách nhanh nhất.

Ưu và nhược điểm của Giao dịch định lượng

Ưu điểm

Mục tiêu của giao dịch định lượng là thông qua việc phân tích, tính toán các xác suất tối ưu để thực hiện các lệnh giao dịch có lãi một cách tự động, với tốc độ nhanh mà nhà giao dịch bình thường không thể làm được. Và dù lượng dữ liệu về cổ phiếu có nhiều đến mấy thì các thuật toán vẫn sẽ giúp nhà đầu tư phân tích chúng và đưa ra quyết định giao dịch chính xác, có hệ thống hơn, thay vì việc nhà đầu tư phải phân tích thủ công và dẫn đến sai sót, nhầm lẫn. Do đó, cách tiếp cận này được sử dụng rất nhiều trong các giao dịch kinh doanh chênh lệch giá (arbitrage trading), giao dịch tần suất cao (high-frequency trading – HFT) hay giao dịch tự động (automated trading), v.v.

Hơn nữa, ưu điểm nổi trội của giao dịch định lượng là nó giúp nhà đầu tư loại trừ các quyết định đầu tư bị chi phối bởi cảm xúc. Vì nếu không thông qua các công cụ phân tích định lượng, các cảm xúc như lo lắng, tham lam hay FOMO, dễ trở thành tác nhân khiến nhà đầu tư đánh mất lý trí và ra các quyết định đầu tư không hợp lý, từ đó dễ bị thua lỗ. Như vậy, các giao dịch định lượng với thuật toán phần mềm, sẽ giúp nhà đầu tư kiểm soát được nhược điểm này.

Nhược điểm

Tuy nhiên, bên cạnh các ưu điểm, giao dịch định lượng cũng xuất hiện những hạn chế nhất định và nhiều chiến lược được cho là thất bại.

Giao dịch định lượng được thiết kế dựa trên hệ thống phần mềm, nên chúng xử lý các thuật toán theo số liệu đầu vào cố định, chỉ chính xác tại một số thời điểm và hoàn cảnh nhất định. Trong khi đó, thị trường tài chính luôn không ngừng biến động, đòi hỏi nhà đầu tư phải có chiến lược linh hoạt đối với danh mục đầu tư của mình để đạt được lợi nhuận tối ưu nhất.

Trên thực tế, nhiều nhà giao dịch định lượng đã phát triển các mô hình mang lại lợi nhuận hoàn hảo trong một vài điều kiện thị trường cụ thể, song các mô hình này cũng không thể đạt được lợi nhuận tốt khi thị trường xuất hiện những thay đổi bất ngờ.

Điển hình là năm 2020, nền kinh tế toàn cầu đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng với Đại dịch Covid-19. Sự xuất hiện bất ngờ của đại dịch đã khiến cho hiệu suất của các quỹ giao dịch định lượng trở nên kém hơn so với các quỹ đầu tư thông thường.

Theo Bank of America, tính đến tháng 9/2020, hiệu suất trung bình quỹ tương hỗ vốn cổ phần định lượng của Mỹ chỉ tăng 3.3%, trong khi hiệu suất của các nhà đầu tư tự mình chọn cổ phiếu là 8.3%, của chỉ số Russell 1,000 là 6.4%. Mặt khác, theo Aurum Fund Management, tính theo tài sản, trung bình quỹ phòng hộ giao dịch định lượng đã lỗ 5.7% trong 8 tháng đầu năm 2020, so với mức tăng trung bình 5.2% của quỹ phòng hộ.

Nguồn ảnh: Financial Times

Sự phát triển của giao dịch định lượng

Trên thực tế, các chuyên gia, những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giao dịch định lượng thường tập trung ở các trung tâm tài chính lớn, nơi cần thiết cho sự xuất hiện và phát triển của loại hình giao dịch này. Như tại Hoa Kỳ, các trung tâm như New York và Chicago, hay những khu vực tập trung số lượng lớn các quỹ phòng hộ, như Boston, Massachusetts và Stamford, v.v. Mặc dù giao dịch định lượng từng là “đặc quyền” của các trung tâm nói trên, song với sự phát triển của công nghệ và thanh khoản không ngừng tăng lên, thị trường châu Á đang dần tiếp cận với các sản phẩm này. Theo đó, ở Châu Á, giao dịch định lượng thường tập trung tại các khu vực như Hồng Kông, Singapore, Tokyo, Sydney và nhiều trung tâm tài chính khác.Tại Việt Nam, hình thức này chưa được cấp phép giao dịch.

Những năm gần đây, Trung Quốc là quốc gia nhận được quan tâm nhiều nhất trong lĩnh vực giao dịch định lượng. Năm 2021, cường quốc này chứng kiến ​​sự tăng trưởng đáng kể của giao dịch định lượng, mang lại bước ngoặt mới cho thị trường cổ phiếu loại A (cổ phiếu chỉ được niêm yết bằng đồng Nhân dân tệ). Sự phát triển bắt đầu khi “giao dịch định lượng” nhận được sự đồng thuận của các cơ quan trong ngành và là một trong những cụm từ được tìm kiếm nhiều nhất trong lĩnh vực tài chính Trung Quốc vào năm 2021.

Theo Công ty tư vấn đầu tư Rongzi Thâm Quyến cho biết, chỉ có 10 quỹ đầu tư tư nhân tại Trung Quốc tập trung vào các giao dịch định lượng trong năm 2020, với tài sản quản lý (AUM) là 10 tỷ Nhân dân tệ (~1.6 tỷ USD). Song đến năm 2021, con số này đã tăng lên gấp ba lần, đạt khoảng 28 tỷ Nhân dân tệ. Một thống kê khác cũng cho biết, trung bình mỗi tháng trong năm 2021 có đến 726 sản phẩm giao dịch định lượng được tung ra thị trường.

Động thái này của thị trường Trung Quốc ngay lập tức tạo sự chú ý nhất định đến các gã khổng lồ chuyên về giao dịch định lượng trên toàn thế giới. Ví dụ, quỹ phòng hộ hàng đầu thế giới Citadel LLC (Chicago) đã đăng ký hoạt động mới tại Thượng Hải vào đầu tháng 11/2021. Đến đầu tháng 12, quỹ phòng hộ lớn nhất thế giới Bridgewater Associates, với tổng giá trị AUM tính đến tháng 11/2021 lên đến 223 tỷ USD, đã đăng ký một loạt 30 sản phẩm với Quỹ quản lý tài sản ở Trung Quốc. Hay công ty tư vấn giao dịch hàng hóa lớn nhất thế giới - Winton Capital – cũng đã đăng ký hai sản phẩm mới lần lượt vào tháng 11 và tháng 12.

Và Jonathan Billow, nhà tư vấn thuộc cơ quan dịch vụ tài chính đa quốc gia Salby Jennings (London), đã đưa ra nhận định trước sự bùng nổ của giao dịch định lượng của thị trường Trung Quốc rằng: “Một cơn sốt chưa từng có đối với các chuyên gia giao dịch định lượng Phố Wall đã xuất hiện ở Bắc Á vào năm 2021”.