Nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu

Điểm nhấn chính:

- Cổ phiếu và trái phiếu là hai loại tài sản phổ biến trên thị trường tài chính mà bạn có thể lựa chọn để đầu tư.

- Mỗi loại tài sản có ưu và nhược điểm riêng, nhà đầu tư cần cân nhắc tỷ suất sinh lợi kỳ vọng, khẩu vị rủi ro của bản thân và tình hình thị trường để quyết định nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu.  

Khái niệm cổ phiếu và trái phiếu

Trước khi trả lời câu hỏi nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu, cùng tìm hiểu các khái niệm cổ phiếu và trái phiếu. 

Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là một loại chứng khoán vốn, thường được một công ty phát hành để huy động vốn từ các nhà đầu tư. Nói cách khác, loại tài sản này như một giấy chứng nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một hoặc một số cổ phần của công ty đó.

Bằng việc mua cổ phiếu, nhà đầu tư trở thành cổ đông của công ty và có quyền tham gia vào quyết định của công ty trong các cuộc họp cổ đông, được chia sẻ lợi nhuận của công ty qua việc nhận cổ tức và có thể tăng giá trị khoản đầu tư của mình khi giá cổ phiếu tăng.

Tuy vậy, điều này cũng đồng nghĩa với giá trị khoản đầu tư sẽ bị giảm khi giá cổ phiếu giảm xuống. Biến động giá cổ phiếu tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, như tình hình tài chính của công ty, bối cảnh kinh tế vĩ mô cũng như tâm lý nhà đầu tư, v.v. 

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ, thường được một công ty phát hành để huy động vốn từ cách nhà đầu tư. Nó đại diện cho khoản vay của công ty đối với nhà đầu tư, tức là công ty là người đi vay và nhà đầu tư là chủ nợ. Theo đó, công ty (hay tổ chức phát hành trái phiếu) sẽ phải thanh toán cho nhà đầu tư một khoản tiền lãi định kỳ được tính dựa trên mức lãi suất được xác định và hoàn trả vốn gốc (mệnh giá trái phiếu) khi trái phiếu đáo hạn.

Trên thực tế, hầu hết các trái phiếu có thể được bán lại sau khi chúng đã được phát hành, tức là nhà đầu tư ban đầu không bắt buộc phải giữ trái phiếu cho đến ngày đáo hạn mà có thể bán lại trên thị trường thứ cấp. Chính điều này khiến giá của chúng có thể tăng/giảm như cổ phiếu, và bị tác động bởi các yếu tố như lãi suất, tình hình kinh tế và khả năng tài chính của tổ chức phát hành.

Mặc dù trái phiếu có thể an toàn hơn so với cổ phiếu do được chi trả lợi tức định kỳ. Tuy nhiên, trái phiếu cũng có một số rủi ro như tổ chức phát hành mất khả năng thanh toán nợ (hoặc phá sản), rủi ro lạm phát (khi lợi suất thực của trái phiếu thấp hơn tỷ lệ lạm phát thì khoản đầu tư mất giá trị), v.v.  

Khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu

1. Ưu điểm của cổ phiếu so với trái phiếu

Ưu điểm chính của cổ phiếu so với trái phiếu là khả năng tạo ra lợi nhuận cao hơn. Do đó, những nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận mức độ rủi ro lớn hơn để đổi lấy tiềm năng thu lợi nhuận từ việc giá cổ phiếu tăng, nên lựa chọn cổ phiếu.

Nhà đầu tư cũng có thể xem xét đầu tư vào cổ phiếu trả cổ tức. Cổ tức về cơ bản là việc công ty phân phối một phần lợi nhuận cho các cổ đông của mình. Và nếu khoản lợi nhuận nào không được dùng để trả cổ tức, sẽ được tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh của công ty.

Trái phiếu cũng trả thu nhập cho nhà đầu tư dưới hình thức trả lợi tức định kỳ; tuy nhiên, những khoản này không thể được tái đầu tư trở lại vào cùng trái phiếu đó. Hơn nữa, lãi suất trên thị trường có thể thay đổi trong suốt thời hạn của trái phiếu, điều này tạo rủi ro cho khoản đầu tư nếu lợi suất trái phiếu thấp hơn lãi suất hiện hành, khiến giá trị khoản đầu tư bị giảm so với các khoản đầu tư nhận được lợi nhuận tương đương lãi suất hiện hành.  

2.Nhược điểm của cổ phiếu so với trái phiếu

Nhìn chung, cổ phiếu có rủi ro cao hơn trái phiếu, đơn giản là do loại chứng khoán này không mang lại dòng thu nhập được đảm bảo thanh toán cho nhà đầu tư; khác với trái phiếu, mang lại lợi nhuận khá đều đặn thông qua các đợt thanh toán lợi suất định kỳ.

Cổ phiếu vốn có tính biến động cao hơn trái phiếu vì giá cổ phiếu thay đổi từng ngày trên thị trường. Và trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, người sở hữu trái phiếu (là chủ nợ của công ty) sẽ được ưu tiên hoàn trả. Trong khi đó, người nắm giữ cổ phiếu phổ thông thường là người cuối cùng được thanh toán và có thể mất toàn bộ vốn nếu công ty phá sản.  

Nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu?

Trên thực tế, không có câu trả lời chính xác nào cho câu hỏi trên. Bởi lẽ, để quyết định nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, bao gồm mục tiêu tài chính, mức độ chấp nhận rủi ro và thời hạn đầu tư của bản thân. 

Dưới đây có thể là gợi ý cho bạn để có thể xác định xem cổ phiếu hay trái phiếu là phù hợp với bạn:

- Mục tiêu tài chính: Nếu bạn còn trẻ và có mục tiêu gia tăng tài sản thì cổ phiếu nên được cân nhắc vì chúng có khả năng sinh lời cao hơn trái phiếu, đặc biệt nếu bạn lựa chọn cổ phiếu tốt và nắm giữ trong thời gian đủ dài. Tuy nhiên, nếu bạn là một nhà đầu tư thận trọng hơn và ưu tiên dòng thu nhập thụ động, thì trái phiếu sẽ phù hợp nhờ việc chi trả lợi tức định kỳ.

- Mức độ chấp nhận rủi ro: Như từ đặc điểm của hai loại chứng khoán này, nếu bạn sẵn sàng chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn để đổi lấy tỷ suất sinh lời cao hơn, bạn có thể ưu tiên cổ phiếu vì giá của loại chứng khoán này thay đổi từng ngày. Ngược lại, nếu bạn e ngại rủi ro và biến động giá thì trái phiếu sẽ là lựa chọn tốt hơn.

- Thời hạn đầu tư: Nếu bạn muốn kiếm lợi nhuận trong dài hạn, cổ phiếu sẽ là lựa chọn tốt hơn do tỷ suất sinh lời thường cao hơn cũng như nhận được lợi ích từ hiệu ứng lãi kép. Trong khi đó, nếu bạn muốn kiếm lời trong ngắn hạn mà biến động giá thấp hơn, bạn có thể ưu tiên trái phiếu của doanh nghiệp đủ tốt.  

Có nên kết hợp cả trái phiếu và cổ phiếu?

Câu trả lời là có. Trên thực tế, ở các nước phát triển, thị trường trái phiếu có qui mô lớn. Như ta vẫn biết, một bài học quan trọng trong đầu tư là đa dạng hóa danh mục, tức là kết hợp nhiều loại tài sản khác nhau. Cổ phiếu và trái phiếu cũng như vậy, nhà đầu tư có thể kết hợp để tạo nên một danh mục cân bằng, từ đó mang lại đủ lợi nhuận cho nhiều mục tiêu song cũng cung cấp sự đa dạng hóa để đáp ứng tiêu chí về mức độ chấp nhận rủi ro.

Một cấu trúc danh mục nhà đầu tư có thể tham khảo là danh mục 60/40, là sự kết hợp giữa đầu tư 60% vào cổ phiếu và 40% vào trái phiếu. Đây là một danh mục khá quen thuộc với nhiều nhà tư vấn tài chính, mang lại tiềm năng tăng trưởng từ cổ phiếu trong khi tận dụng trái phiếu để giảm bớt sự biến động và bảo toàn vốn cho danh mục.

Tuy vậy, tỷ trọng 60/40 cũng chỉ là một gợi ý. Nhà đầu tư nên cân nhắc mức độ chấp nhận rủi ro, sức khỏe tài chính tổng thể và nhu cầu về dòng thu nhập để thiết kế danh mục theo tỷ trọng cho phù hợp với bản thân.

Với những lời khuyên từ bài viết trên, Tititada mong có thể giúp bạn giải đáp câu hỏi: Nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu?  Bạn cũng có thể đọc chi tiết hơn về “Khác nhau cổ phiếu và trái phiếu”.