Kiến thức và hiểu biết tài chính tại Việt Nam (P1)

Điểm nhấn chính:

- Kiến thức tài chính cá nhân là khả năng hiểu và sử dụng hiệu quả các kỹ năng tài chính khác nhau, bao gồm quản lý tài chính cá nhân, lập ngân sách và đầu tư.

- Với kiến ​​thức về tài chính, bạn có thể giúp bạn tự tin hơn khi đưa ra các quyết định trong cuộc sống.

- Việc nâng cao mức độ tiếp cận tài chính ở Việt Nam là điều cần thiết, đặc biệt là đối với người nghèo, phụ nữ và khu vực nông thôn.

Kiến thức tài chính cá nhân là gì?

Kiến thức tài chính cá nhân là khả năng hiểu và sử dụng hiệu quả các kỹ năng tài chính khác nhau, bao gồm quản lý tài chính cá nhân, lập ngân sách và đầu tư. Sở hữu nền tảng kiến thức tài chính giúp bạn quản lý, sử dụng khoản tiền của mình một cách khoa học và thông minh, đáp ứng nhu cầu của mình cũng như tăng khả năng sinh lời cho tài sản mà mình sở hữu. Hay nói cách khác, kiến thức tài chính là chìa khóa giúp người sở hữu đạt đến trạng thái “tự do tài chính”.

Kể từ năm 2000, các sản phẩm và dịch vụ tài chính trở nên phổ biến ở hầu hết các quốc gia. Nếu như trước đây, người dân thanh toán mua hàng chủ yếu bằng tiền mặt thì ngày nay họ có thể sử dụng các sản phẩm tín dụng khác nhau, chẳng hạn như thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ và chuyển khoản điện tử. Với xu hướng chuyển đổi số trong tài chính đang nóng hơn bao giờ hết, thiếu hiểu biết về tài chính sẽ tác động không nhỏ đến tài chính của bạn trong tương lai.

Cạm bẫy của nạn mù “tài chính”

Vấn nạn “mù” tài chính có thể dẫn đến nhiều cạm bẫy khác nhau, chẳng hạn như không có khả năng trả nợ do quá trình quản lý chi tiêu không hợp lý hay thiếu sự chuẩn bị cho các chi phí phát sinh bất ngờ. Ngày qua ngày, vấn nạn này sẽ dần đẩy bạn vào vòng xoáy nợ nần, lãi chồng lãi mà xa hơn, chính là phá sản.

Để khắc phục vấn nạn này, hiện nay có rất nhiều nguồn tài nguyên miễn phí mà bất kỳ ai đều có thể truy cập và học kiến thức tài chính cá nhân cho riêng mình, điển hình là, các trang website như Investopia, Finance at Khan Academy, Tititada Academy,…

Bên cạnh đó, khi bạn có kiến thức cơ bản về tài chính cá nhân, như cách quản lý ngân sách, tiết kiệm, đầu tư, và các công cụ tài chính, bạn có thể nhanh chóng phát hiện ra các giao dịch không hợp lệ hoặc phạm pháp. Từ đó, bảo vệ chính mình khỏi nguy cơ trở thành nạn nhân của gian lận tài chính.

Phạm vi kiến ​​thức tài chính

Phạm vi kiến thức tài chính cá nhân bao gồm hàng loạt các lĩnh vực và khía cạnh khác nhau, từ tài chính cá nhân, đầu tư cho đến tài chính doanh nghiệp. Những lĩnh vực này thường đòi hỏi ít nhất kiến thức cơ bản về các khái niệm tài chính quan trọng, chẳng hạn như lãi suất kép và giá trị thời gian của tiền.

Kiến thức tài chính cá nhân có thể bao gồm các chiến lược tài chính ngắn hạn và dài hạn. Chiến lược bạn lựa chọn sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như tuổi tác, thời gian đầu tư và khả năng chấp nhận rủi ro. Các sản phẩm tài chính như thế chấp, cho vay sinh viên, bảo hiểm y tế và tài khoản đầu tư ngày càng trở nên quan trọng. Điều bắt buộc là các cá nhân phải hiểu cách sử dụng chúng một cách có trách nhiệm, đặc biệt là phải biết phương tiện đầu tư nào là tốt nhất cho mục đích tiết kiệm, cho dù là vì mục tiêu tài chính như mua nhà hay để nghỉ hưu.

Bên cạnh đó, nắm bắt kiến thức về tài chính còn giúp bạn cập nhật thêm các kiến thức về thuế cũng như các quy định liên quan đến thuế. Nhờ vậy, bạn có thể tận dụng những chính sách miễn thuế, giảm thuế từ Chính phủ để xây dựng chiến lược giảm thiểu thuế một cách hợp pháp cho chính mình.

Những phát triển khác trong lĩnh vực tài chính như ví điện tử, tiền kỹ thuật số và cho vay P2P có thể thuận tiện và tiết kiệm chi phí nhưng đòi hỏi người tiêu dùng phải nắm vững kiến thức về để sử dụng chúng một cách có lợi cho mình.  

Tại sao kiến thức tài chính cá nhân lại quan trọng?

Kiến ​​thức tài chính cá nhân giúp bạn tự tin hơn khi đưa ra các quyết định trong cuộc sống. Khi bạn biết cách lập và quản lý ngân sách, phân tích tình hình tài chính cá nhân, bạn có thể kiểm soát tốt hơn thu nhập và chi tiêu của mình. Điều này giúp bạn tránh được tình trạng chi tiêu vượt quá khả năng và cảm thấy tự tin hơn trong việc điều hành tài chính cá nhân. Hơn nữa, bạn có thể tận dụng kiến thức của mình để quan sát tình hình kinh tế vi mô, vĩ mô để đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt, từ đó tăng khả năng sinh lời và giảm thiểu rủi ro.

Hiểu biết về tài chính là chìa khóa giúp mọi người chuẩn bị và đối phó với các trường hợp khẩn cấp về tài chính. Qua đó, bạn có thể nhận thấy được tầm quan trọng của việc có một quỹ khẩn cấp, có thể trang trải chi phí sinh hoạt từ 3 đến 6 tháng. Quỹ này sẽ giúp bạn đối phó với những trường hợp bất ngờ như mất việc, bệnh tật hoặc các chi phí khẩn cấp khác mà không cần phải vay nợ hoặc rút tiền từ các khoản đầu tư dài hạn. Tại Mỹ, việc thiếu hiểu biết về tài chính đã khiến thế hệ Millennials – lực lượng lao động lớn nhất ở Mỹ - không được chuẩn bị cho một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng. Ngay cả trong số những người cho biết có kiến thức cao về tài chính cá nhân, chỉ có 19% trả lời chính xác các câu hỏi về khái niệm tài chính cơ bản. Hơn một nửa người trong số đó thiếu quỹ khẩn cấp để trang trải chi phí trong ba tháng và 37% gặp khó khăn về mặt tài chính.

Mặc dù những vấn đề này có vẻ giống như những vấn đề riêng lẻ, nhưng chúng có ảnh hưởng rộng hơn đến toàn bộ dân số nếu nhìn lại các sự kiện trước đây. Việc thiếu kiến thức về các sản phẩm vay thế chấp trước cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã tạo ra nguy cơ dễ bị tổn thương đối với hoạt động cho vay cắt cổ. Và tác động tài chính của cuộc khủng hoảng đó đã ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế.

Vì thế, kiến thức tài chính cá nhân là một vấn đề có ý nghĩa rộng lớn đối với sức khỏe nền kinh tế. Nếu bạn là người trẻ tuổi, việc nghỉ hưu có vẻ còn nhiều năm nữa. Tuy nhiên, đó là một trong những mục tiêu tốt nhất để bắt đầu tiết kiệm. Đó là bởi vì bạn bắt đầu càng sớm thì số tiền tiết kiệm đầu tư của bạn sẽ càng gộp lại nhiều hơn trong thời gian dài hơn và cuối cùng, bạn sẽ kiếm được nhiều tiền hơn.  

Lợi ích khi bạn trang bị kiến thức tài chính cá nhân

Nói rộng hơn, lợi ích của hiểu biết tài chính là nó trao quyền cho các cá nhân đưa ra quyết định thông minh hơn về tài chính. Ngoài ra, hiểu biết tài chính còn mang lại các lợi ích sau:

Ngăn ngừa những sai lầm nghiêm trọng về tài chính: Các khoản vay lãi suất thả nổi có thể có khác nhau mỗi tháng, trong khi các khoản đóng góp vào tài khoản hưu trí cá nhân truyền thống không thể rút ra cho đến khi nghỉ hưu. Đối với những người không biết về những điều này, những quyết định tài chính dường như vô hại có thể có những tác động lâu dài khiến họ phải trả giá đắt hoặc ảnh hưởng đến kế hoạch cuộc sống. Hiểu biết về tài chính giúp các cá nhân tránh mắc sai lầm với quyết định tài chính của mình.

Hiểu biết tài chính giúp chuẩn bị cho những trường hợp khẩn cấp về tài chính: Các kế hoạch như tiết kiệm hoặc quỹ khẩn cấp giúp các cá nhân sẵn sàng cho những thời điểm không chắc chắn. Mặc dù mất việc hoặc gặp phải một khoản chi lớn bất ngờ có thể ảnh hưởng đến tài chính nhưng một cá nhân có thể giảm bớt tổn thất bằng cách tiết kiệm thường xuyên.

Hiểu biết tài chính có thể giúp đạt được mục tiêu cá nhân: Bằng cách hiểu rõ hơn cách lập ngân sách và tiết kiệm tiền, phân tích tình hình tài chính cá nhân, mỗi người có thể tạo ra các kế hoạch theo kỳ vọng, thực hiện có trách nhiệm và đặt ra lộ trình để đạt được các mục tiêu tài chính quan trọng. Mặc dù hôm nay ai đó có thể không đủ khả năng thực hiện ước mơ nhưng họ có thể lập một kế hoạch để biến ước mơ đó thành hiện thực.

Hiểu biết tài chính làm tăng sự tự tin: Hãy tưởng tượng bạn phải đưa ra một quyết định tài chính thay đổi cuộc đời mà không có tất cả thông tin cần thiết. Với kiến thức và khả năng phân tích tình hình tài chính cá nhân, bạn có thể tiếp cận những lựa chọn quan trọng trong cuộc sống một cách tự tin hơn, có nhiều khả năng đạt được kết quả mong muốn hơn và ít bị ngạc nhiên hoặc bị ảnh hưởng tiêu cực bởi những kết quả không lường trước được.  

5 nguyên tắc chung của tài chính: Có năm nguyên tắc chung về hiểu biết tài chính. Mặc dù các mô hình khác có thể liệt kê các thành phần chính khác nhau, mục tiêu bao quát của kiến ​​thức tài chính là dạy các cá nhân về cách kiếm tiền, chi tiêu, tiết kiệm, vay mượn và bảo vệ tiền của họ.